Άγχος επανένταξης μετά την πανδημία
Σίγουρα είναι ευχάριστο να φανταζόμαστε ένα μέλλον χωρίς κορωνοϊό, αλλά η επανένταξη μετά την πανδημία προβλέπεται ιδιαίτερα αγχογόνα. Φανταστείτε κοινωνικές συναθροίσεις, πάρτυ, ταξίδια και φαγητό, όλα με απόλυτη ασφάλεια. Άραγε πώς θα είναι η επάνοδος σε πολυσύχναστες συναυλίες, σε πανεπιστημιουπόλεις, σε αεροπλάνα και μέσα μαζικής μεταφοράς; Θα νιώσουμε ξανά άνετα σε ένα μπαρ; Για εκείνους που αισθάνονται ευχάριστα μέσα σε πλήθος, η επιστροφή «στο φυσιολογικό» μπορεί να είναι ευκολότερη. Πάντως δικαιολογείται μια κάποια νευρικότητα μετά την πανδημία. Διαχειριζόμενοι έγκαιρα τους υγιείς φόβους μπορούμε να αποτρέψουμε μελλοντικές ανησυχίες, ώστε η μετάβαση να είναι ευκολότερη και ανεπίπλεκτη.
Τo ποσοστό κατάθλιψης σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες έχει τριπλασιαστεί από την περίοδο προ πανδημίας. Είναι νοσηρός ο συνδυασμός απομόνωσης και στέρησης κοινωνικής επαφής. Πολλοί, συχνά αισθάνονται απελπισία. Μερικοί έχασαν αγαπημένα πρόσωπα, άλλοι έχασαν τη δουλειά τους και τα σπίτια τους. Ο καθένας βιώνει την αλλαγή μη μπορώντας να είναι κοντά σε ανθρώπους. Έτσι προκύπτει κατάθλιψη. Λόγω της απομόνωσης, τυχόν προϋπάρχοντα συμπτώματα άγχους επιδεινώνονται σε μεγάλο βαθμό. Επίσης, άνθρωποι που δεν είχαν ποτέ άγχος πριν, αντιμετωπίζουν μια παρατεταμένη αβεβαιότητα «χωρίς τέλος»,που οδηγεί τελικά σε άγχος.
Μερικοί αγχώνονται εν μέσω πλήθους, ιδίως βλέποντας άτομα χωρίς μάσκες και προφυλάξεις. Ίσως αυτό θα είναι ένα διαρκές συναίσθημα για μερικούς και η μετάβαση θα είναι δύσκολη. Οι κυβερνήσεις έχουν επιβάλει μέτρα. Έτσι, βλέποντας άτομα που δεν τα τηρούν, πολλοί στρεσάρονται και νιώθουν ανασφαλείς. Αυτή είναι μια λογική και υγιής απάντηση. Υπάρχει όμως διαφορά μεταξύ φόβου και άγχους. Ο φόβος είναι μια προσαρμοστική απάντηση σε μια απειλή. Τώρα έχουμε πλέον τα εμβόλια, άρα μπορούμε να «αμυνθούμε». Εάν βλέπουμε κάποιον που δεν φοράει μάσκα, είναι λογικό να ανησυχούμε και να συμπεριφερόμαστε ανάλογα. Όμως, το άγχος δεν θα πρέπει να το αφήσουμε να είναι υπέρμετρο και ανεξέλεγκτο.
Η πανδημία πιθανόν να επηρεάσει ψυχολογικά τις μελλοντικές γενιές. Τα παιδιά της εποχής του οικονομικού κραχ του 1929 διδάχτηκαν πολλά για την εξοικονόμηση χρημάτων και υιοθέτησαν ορισμένες συνήθειες με βάση τις εμπειρίες τους. Ηπανδημία μπορεί να μας επηρεάσει γενικά, ειδικά όσον αφορά τη φτώχεια. Οι υλικές και ψυχολογικές επιπτώσεις της φτώχειας μεταφέρονται από γενιά σε γενιά. Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν χάσει τα πάντα. Αναπόφευκτα, οι συναισθηματικές και πρακτικές επιπτώσεις θα γίνουν αισθητές για γενιές. Υπάρχουν άνθρωποι που είναι αρκετά τυχεροί να έχουν διατηρήσει τις δουλειές τους, αλλά συνεχίζουν να αγωνίζονται. Σκεφτείτε το άγχος των γονέων χωρίς πρόσβαση σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας, που εργάζονται και έχουν παράλληλα και τη γονική μέριμνα. Αυτοί οι παράγοντες κινδύνου είναι σημαντικοί για αυτήν τη γενιά και όχι μόνο.
Ο άνθρωπος είναι προσαρμοστικό είδος. Πιθανότατα δεν μπορούμε ακριβώς να φανταστούμε πως ακριβώς θα είμαστε απολύτως ασφαλείς. Όσοι διστάζουν, πρέπει να δώσουν στον εαυτό τους χώρο να νιώσει άνετα και να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες. Οι ανησυχίες μας για την επανένταξη αναπόφευκτα θα ενταθούν. Σίγουρα θα καταλήξουμε να νοσταλγούμε τον τρόπο με τον οποίο θα εντασσόμαστε στο πλήθος και την προ-πανδημίας ζωή μας.
Είναι αμφίβολο αν θα αισθανθούμε ποτέ το ίδιο άνετα όσο παλαιά. Πρόκειται συνεπώς για ένα αποτύπωμα φόβου που αφορά την επιβίωσή μας, η αντιμετώπιση του οποίου θα απαιτήσει χρόνο. Για κάποιον που έχασε ένα αγαπημένο πρόσωπο από την COVID πιθανότατα θα είναι διαφορετική η διαδικασία, σε σύγκριση με κάποιον που επηρεάστηκε λιγότερο.
Έτσι, αναλογιζόμενοι την επερχόμενη ψυχική πίεση, δεν πρέπει να αισθανόμαστε υποχρεωμένοι να κάνουμε κάτι μέχρι να είμαστε έτοιμοι. Ο καθένας θα έχει τη δική του διαδικασία επαναπροσαρμογής. Μερικοί άνθρωποι μπορεί να αποφασίσουν ότι ποτέ δεν θα θελήσουν να επανενταχθούν πλήρως. Την τελευταία λέξη θα την έχει η καλή ποιότητα ζωής, όπου το άγχος δεν θα παίρνει τις αποφάσεις για εμάς. Αν κάποιος δεν θέλει να επανέλθει και δεν αισθάνεται άσχημα γι’ αυτό, θα έχει ηρεμία. Όλοι πρέπει να αποφασίσουν για τον εαυτό τους.
Όσον αφορά τα παιδιά, οι γονείς θα προσδιορίσουν τι είναι ασφαλές. Το άγχος είναι συνηθισμένο στα παιδιά, οπότε μπορεί να χρειαστούν κάποια καθοδήγηση από τους γονείς τους ότι, π.χ., είναι πλέον ασφαλές να πάνε σε πάρτυ γενεθλίων. Τα διστακτικά παιδιά θα πρέπει να βοηθηθούν.
Η λήψη ορθών αποφάσεων είναι μια σημαντική δεξιότητα της ζωής. Ο καθένας πρέπει να λάβει αποφάσεις με τις οποίες νιώθει άνετα, που δεν θέτουν σε κίνδυνο τον εαυτό του ή άλλον, χωρίς παραμορφωμένες αντιλήψεις για το ενδεχόμενο ρίσκο. Είναι επιθυμητό να προσπαθήσουμε να ζήσουμε στα πλαίσια του ρεαλιστικού και γνωστικά αποδεκτού και όχι αυτού που φανταζόμαστε.
