Εργασία και προσωπική ζωή: από την ισορροπία στην ενσωμάτωση
Η συνεχής και υπερβολική ενασχόληση με την εργασία είναι μια συνθήκη με αποδεδειγμένες αρνητικές επιπτώσεις στην καθημερινή μας ζωή. Στόχος είναι να καταφέρουμε να μειώσουμε το στρες, να αποφύγουμε την εξάντληση και να παραμείνουμε λειτουργικοί και επιτυχημένοι τόσο στον εργασιακό μας τομέα όσο και στην προσωπική μας ζωή. Παρόλο που η ισορροπία είναι το ζητούμενο, δεν είναι πάντα εύκολο να δημιουργήσουμε ρεαλιστικά όρια στην ρουτίνα της καθημερινότητας μεταξύ της εργασίας και των λοιπών υποχρεώσεων και απολαύσεων που επιθυμούμε. Η γενική στάση είναι να προσπαθούμε να διαχωρίζουμε τον χρόνο που αφιερώνουμε στην εργασία από τον χρόνο που αφιερώνουμε στην οικογένεια ή στον εαυτό μας. Η φράση «μη φέρνεις την δουλειά στο σπίτι» αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα.
Στην πραγματικότητα όμως είναι μάλλον αδύνατο να τα διαχωρίσουμε. Με βάση αυτήν την οπτική, δεν μιλάμε για ισορροπία, αλλά για ενσωμάτωση, συγχώνευση ή συγκερασμό των δύο (work-life integration). Η ιδέα δεν είναι καινούργια, καθώς έχει μελετηθεί αρκετά τις τελευταίες δεκαετίες, ωστόσο φαντάζει ιδιαίτερα επίκαιρη ενόψει των συγκυριών που έφερε η πανδημία του COVID- 19. Με την εμφάνιση του νέου κορονοϊoύ, πολλά δεδομένα της καθημερινότητας άλλαξαν και άλλα παραμένουν αβέβαια, κάνοντας ακόμα πιο δύσκολο το να πετύχουμε μια ιδανική ισορροπία.
Τι είναι λοιπόν το «work–life intergration»; Γιατί φαίνεται να καθιερώνεται;
Ένας σημαντικός παράγοντας είναι οι δυνατότητες που υπάρχουν σήμερα για να έρθουμε σε επαφή με κάποιον συνεργάτη ανά πάσα στιγμή. Πλέον καθένας μπορεί να είναι διαθέσιμος 24/7 και πολλές φορές μπορούμε εύκολα να «ελέγξουμε» τη διαθεσιμότητα κάποιου, π.χ. απλώς αναζητώντας πότε ήταν τελευταία φορά ενεργός στις διάφορες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης. Σε αυτό συμβάλλουν επίσης οι ευκολίες που παρέχουν οι διάφορες εφαρμογές (π.χ. αποστολή μεγάλων ή απόρρητων αρχείων, ταυτόχρονη μορφοποίηση αρχείων, online ημερολόγια, δωρεάν τηλεδιασκέψεις κ.ο.κ.), αλλά και γενικότερα η «στενή σχέση» που έχουμε αναπτύξει με τις σύγχρονες τεχνολογικές συσκευές. Για να να μπορέσουμε να διαχωρίσουμε τη δουλειά από την προσωπική ζωή, με αυτά τα δεδομένα, θα πρέπει να προσπαθήσουμε πολύ περισσότερο. Στην πραγματικότητα λίγοι καταφέρνουν να αποσυνδεθούν εντελώς από τις εργασιακές υποχρεώσεις, όταν επιστρέφουν στο σπίτι ή ακόμα και στις διακοπές. Συνήθως τα καθήκοντα που σχετίζονται με την εργασία επηρεάζουν την προσωπική μας ζωή, ακόμα και χωρίς να το συνειδητοποιούμε, καθώς είμαστε συνεχώς σε ετοιμότητα.
Η ενσωμάτωση της επαγγελματικής και της προσωπικής ζωής στοχεύει στην «ενοποίηση» του προσωπικού και επαγγελματικού τρόπου ζωής, καθώς φαίνεται να αποτελούν συμπληρωματικά χαρακτηριστικά του γενικότερου τρόπου ζωής που υιοθετούμε και όχι ανταγωνιστικά που πρέπει να εξισορροπήσουμε. Όταν στοχεύουμε στην ισορροπία, κάθε μικρή αλλαγή, π.χ. η ανάγκη να εργαστούμε υπερωριακά, μπορεί να λειτουργήσει πολύ αρνητικά ακόμα και σε ψυχολογικό επίπεδο. Η ενσωμάτωση μάς επιτρέπει να αφιερώνουμε ίσο χρόνο σε όλους τους τομείς της ζωής μας, χωρίς να πρέπει απαραιτήτως να θυσιάζουμε σημαντικά πράγματα. Αυτή η προσέγγιση είναι πιο ρεαλιστική και φαίνεται να επιδρά πιο θετικά. Ο συνδυασμός της εργασίας με την προσωπική ζωή κάνει την καθημερινότητα πιο ομαλή και λιγότερο μονότονη. Μπορούμε για παράδειγμα να εργαστούμε από το σπίτι και να απολαύσουμε στο ενδιάμεσο κάποιες στιγμές με τα αγαπημένα μας πρόσωπα ή στιγμές χαλάρωσης, αντί να περιμένουμε να ολοκληρώσουμε όλες τις δουλειές μας, για να γυρίσουμε και να αφιερώσουμε χρόνο στην οικογένειά μας. Μέσα από την αύξηση της τηλεργασίας εν μέσω τις καραντίνας, πολλοί επαγγελματίες αναγκάστηκαν να μεταβούν σε μια συνθήκη ενσωμάτωσης. Αντί να αποτελέσει αυτό μια αρνητική εμπειρία, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως κίνητρο για να κάνουμε κάποιες αλλαγές στις προτεραιότητες και τις συνήθειές μας. Είναι μια ευκαιρία να απορρίψουμε την ιδέα ότι πρέπει να είμαστε τέλειοι επαγγελματίες ή σύντροφοι και γονείς και να καταφέρουμε να είμαστε πιο ανοιχτοί, ειλικρινείς ή ακόμα και ευάλωτοι, συνδυάζοντας όλες τις πτυχές τις προσωπικότητάς μας.
Τι σημαίνει work-life integration με απλά λόγια; Να φέρνω το κατοικίδιο μου στη δουλειά, για να μπορώ να απολαμβάνω παράλληλα την παρέα του. Να πάω ένα επαγγελματικό ταξίδι με τον σύντροφό μου, ώστε να απολαύσω τον ελεύθερο χρόνο μου μαζί του. Να φύγω νωρίτερα από τη δουλειά για να συνοδεύσω τα παιδιά μου στη θάλασσα, αφήνοντας σε εκκρεμότητα κάποιες διαδικαστικές εργασίες, που μπορούν να ολοκληρωθούν αργότερα. Να κάνω μέρος της δουλειάς μου όσα μου ταιριάζουν και να συνδυάζω πράγματα που με ευχαριστούν.
Υπάρχουν φυσικά κάποιες προϋποθέσεις. Η ενσωμάτωση εργασίας-προσωπικής ζωής απαιτεί ένα ευέλικτο ωράριο εργασίας ή έναν εργοδότη της ίδιας φιλοσοφίας. Επίσης, ο τρόπος που θα επιλέξει κάποιος να οργανώσει τον χρόνο του για να πετύχει τον συγκερασμό των δύο, δεν είναι απαραίτητο ότι θα ταιριάξει σε κάποιον άλλον. Ο τρόπος εξαρτάται από τις υποχρεώσεις και τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει ο καθένας. Φυσικά ο καλός προγραμματισμός είναι ένας σημαντικός παράγοντας που δεν πρέπει να παραλείπουμε. Η ενσωμάτωση της επαγγελματικής ζωής με την προσωπική ζωή έχει σκοπό να κάνει την καθημερινότητα πιο εύκολη. Κάποια όρια φυσικά μπορεί να είναι αδιαπραγμάτευτα, καθώς η απόλυτη συγχώνευση είναι επίσης ακατόρθωτο να επιτευχθεί. Σκοπός είναι να μπορέσουμε να διαμορφώσουμε μια καθημερινότητα που συνδυάζει λίγο απ’ όλα με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, ώστε να ταιριάζει στις επιθυμίες και ανάγκες μας.
