Φιλοκοινωνική συμπεριφορά: το αντίθετο της αντικοινωνικής συμπεριφοράς
Ο όρος φιλοκοινωνική συμπεριφορά αναφέρεται στο σύνολο των εκούσιων συμπεριφορών που στοχεύουν στο καλό των άλλων. Ένα σύνολο πράξεων εμπίπτει στον ορισμό όπως: η βοήθεια, το μοίρασμα, η συμπαράσταση, η διάσωση κ.ά. Παρόλο που σαν έννοια μοιάζει με τον αλτρουισμό, περιγράφουν δύο διαφορετικές συνιστώσες του ίδιου κοινωνικού φαινομένου. Ο αλτρουισμός αναφέρεται στην επιθυμία και την πρόθεση να κάνω το καλό για κάποιον άλλο, ενώ η φιλοκοινωνική συμπεριφορά αναφέρεται στην ίδια την πράξη που ωφελεί τους άλλους. Συνεπώς, ο αλτρουισμός είναι το κίνητρο για τη φιλοκοινωνική συμπεριφορά.
Σύμφωνα με τις αρχές τις κοινωνιοβιολογίας η φιλοκοινωνική συμπεριφορά καταγράφηκε στο DNA μας ως μία στρατηγική που ευνοεί την πρόοδο τόσο σε επίπεδο διαβίωσης όσο και σε επίπεδο πνευματικής εξέλιξης. Πράγματι, βοηθώντας ο ένας τον άλλο μπορούμε να καταφέρουμε πολύ περισσότερα, απ’ ότι προσπαθώντας σε ατομικό επίπεδο. Η κατανόηση της φιλοκοινωνικής συμπεριφοράς και η προώθησή της είναι χρήσιμες σε οποιοδήποτε περιβάλλον στηρίζεται σε κοινωνικές ομάδες (π.χ. εκπαίδευση, εργασία, δικαιοσύνη κ.λπ) και η θεμελίωση της σύμφωνα με τη θεωρία του Schwarz καθορίζεται από 10 τύπους οικουμενικών αξιών:
Ισχύς: η κοινωνική δύναμη που εκφράζεται με υπεροχή σε πόρους ή κύρος.
Επιτεύγματα: το σύνολο των ολοκληρωμένων στόχων όπως αυτοί ορίζονται από τα εκάστοτε κριτήρια.
Ηδονισμός: η αίσθηση της απόλαυσης και της ευχαρίστησης.
Κίνητρα: οι εσωτερικές ή εξωτερικές πηγές ώθησης προς την ικανοποίηση του στόχου.
Αυτοδιάθεση: η εσωτερική πυξίδα η οποία στρέφει και ρυθμίζει τις πράξεις προς την κατεύθυνση των προσωπικών αξιών και των επιλεγέντων στόχων.
Οικουμενικότητα: η πάταξη διαιρετικών στοιχείων όπως η προκατάληψη, το μίσος, ο ρατσισμός κ.λπ.
Αγαθή προαίρεση: η τάση να είσαι καλοπροαίρετος και να μην προσεγγίζεις τους άλλους με δυσπιστία και κακεντρέχεια.
Παράδοση: ο σεβασμός στα πολιτισμικά ήθη και έθιμα.
Συμμόρφωση: η πειθάρχηση σε νόμους και ο σεβασμός των κοινωνικών θεσμών με στόχο την αναστολή παρορμήσεων που μπορεί να βλάψουν το κοινωνικό σύνολο ή μέλη του.
Ασφάλεια: η συμβολή στη διατήρηση του αισθήματος ασφάλειας και σταθερότητας.
Δυστυχώς, κάποια άτομα δεν δρουν σύμφωνα με τις βασικές αυτές αξίες, και η συμπεριφορά τους χαρακτηρίζεται από αντικοινωνικά στοιχεία όπως το ψέμα, ο εκφοβισμός, η παρενόχληση ή η βία. Τα άτομα αυτά όταν βρίσκονται σε μία κοινωνική ομάδα προκαλούν ψυχικό πόνο και φόβο, καθώς είναι συχνά επικριτικά, μειώνουν τους άλλους και δεν αισθάνονται ενοχές για τις πράξεις τους ή τα λεγόμενά τους, ακόμα κι αν είναι εντελώς εσφαλμένα. Η αντικοινωνική συμπεριφορά προκαλεί συγκρούσεις και διενέξεις σε μία ομάδα δημιουργώντας ένα εχθρικό κλίμα που είναι αδύνατο να προάγει είτε το ατομικό είτε το συλλογικό καλό.
Η δυναμική της φιλοκοινωνικής συμπεριφοράς είναι μεγάλη ιδίως αν στοχεύσουμε στην προώθησή της με στρατηγικές και παρεμβάσεις σε ενδο-ομαδικό επίπεδο. Η υιοθέτηση της οπτικής του άλλου, ο εθελοντισμός, η παροχή βοήθειας και η κοινωνική αλληλεγύη, ενισχύουν την αίσθηση της κοινότητας και τους δεσμούς μεταξύ των μελών της. Όσο η φιλοκοινωνική συμπεριφορά αναπτύσσεται μεταξύ των μελών μιας ομάδας, μικρής ή μεγάλης, τόσο επικρατεί η ευμάρεια και η ψυχική γαλήνη, απαραίτητες προϋποθέσεις για την πρόοδο του ατόμου και του κοινωνικού συνόλου.
