«FOMO» vs «JOMO»
Το σύνδρομο FOMO (Fear Of Missing Out) ή σε ελεύθερη μετάφραση ο «φόβος μην χάσει κάποιος το τι συμβαίνει», περιγράφει το αίσθημα άγχους ή ανασφάλειας, που προκύπτει, όταν κάποιος αναλογίζεται ότι χάνει κοινωνικές εμπειρίες (συνήθως σε συνάρτηση με το τι κάνουν οι φίλοι του ή πρόσωπα της επικαιρότητας). Αντικατοπτρίζει την ανάγκη να είναι κανείς συνεχώς διαθέσιμος, διανοητικά ή αυτοπροσώπως, ώστε να μη χάσει σημαντικά γεγονότα ή στιγμές. Έχει συσχετιστεί κυρίως με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ωστόσο σαν κοινωνιολογικό φαινόμενο προϋπήρχε. Σύμφωνα με τις σχετικές έρευνες, πολλοί άνθρωποι παραδέχονται ότι είναι πρόθυμοι να συμφωνήσουν σε μια έξοδο (ακόμα και αν οι περιστάσεις δεν είναι ευνοϊκές) μόνο και μόνο επειδή αισθάνονται ότι μπορεί χάσουν κάτι σημαντικό, όπως φίλους ή εμπειρίες.
Το άγχος ότι κάτι συναρπαστικό μπορεί να συμβαίνει αλλού, συχνά προκαλείται από αναρτήσεις που εμφανίζονται στα κοινωνικά μέσα, επειδή μέσα από αυτά ο χρήστης ενημερώνεται για γεγονότα και δρώμενα που λαμβάνουν χώρα ερήμην του. Επομένως, το σύνδρομο FOMO συχνά αντανακλά την αλόγιστη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και επιδεινώνεται μέσω διαδικτυακών συμπεριφορών, όπως το να δαπανά κανείς υπερβολικό χρόνο στην οθόνη για να παρακολουθεί το τι συμβαίνει (doomscrolling/doomsurf) σε μια προσπάθεια να αισθανθεί καλύτερα με τον εαυτό του.
Αυτό που κάνει το σύνδρομο FOMO ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι ότι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης οι άνθρωποι συχνά επιλέγουν να προβάλουν το πώς θα ήθελαν να βλέπουν τον εαυτό τους και όχι το πώς είναι στην πραγματικότητα. Το κοινωνικό πρόβλημα που προκύπτει είναι ότι οι άνθρωποι αμφισβητούν την ποιότητα της ζωής τους και τα επιτεύγματά τους επειδή έρχονται αντιμέτωποι με ωραιοποιημένες εκδοχές της ζωής των άλλων. Η διαρκής προσπάθεια προβολής μίας εικόνας δίνει προσωρινά την ψευδαίσθηση του ελέγχου, τόσο στον επαγγελματικό τομέα όσο και στις προσωπικές σχέσεις, αλλά μακροπρόθεσμα μπορεί να προκαλέσει κόπωση, άγχος, προβλήματα ύπνου και να εντείνει τα συναισθήματα απομόνωσης, αποτυχίας, ζήλιας και ανεπάρκειας.
Το φαινόμενο JOMO (Joy Of Missing Out) είναι το έξυπνο συναισθηματικό αντίδοτο στο σύνδρομο FOMO και περιγράφει τη χαρά που προκύπτει όταν αγνοεί κανείς επιλεκτικά μέρος αυτών που προβάλλονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η αποδέσμευση από τις σύγχρονες κοινωνικές απαιτήσεις για προβολή και διάκριση οδηγεί τελικά σε μεγάλη ευχαρίστηση και αυξάνει το αίσθημα πληρότητας. Το JOMO ενισχύει τη βαθύτερη επίγνωση του εαυτού και οδηγεί σε πιο αποδοτικές και ποιοτικές συσχετίσεις με άλλους ανθρώπους. Προάγει την εστίαση στο παρόν, την απόλαυση της κάθε στιγμής και μειώνει την απογοήτευση που πηγάζει από την αποσύνδεση από την ψηφιακή πραγματικότητα.
Η συνετή χρήση της τεχνολογίας αποτελεί ένα πρώτο βήμα. Χρειάζεται χρόνο και υπομονή για να αφήσει κανείς πίσω του την αντίληψη ότι για να είναι επιτυχημένος και ευτυχισμένος, πρέπει να συγκρίνεται συνεχώς με μία ιδανική εκδοχή σε κάθε τομέα της ζωής του. Το JOMO δεν σημαίνει ότι κάποιος χάνει εμπειρίες, αλλά ότι επιλέγει συνειδητά ποιες από αυτές θα βιώσει, ώστε να μπορεί να βρει χρόνο για ό,τι είναι πραγματικά σημαντικό στη ζωή του, με βάση τη δική του προσωπικότητα και τις δικές του ανάγκες, χωρίς να παρασύρεται από τον επίπλαστο κόσμο του διαδικτύου.
Είναι χρήσιμο να αποδεχτεί κανείς πως είναι πρακτικά αδύνατον να είναι παρών,-ούσα σε κάθε ενδιαφέρουσα περίσταση και να επιλέξει σε ποιες θα επενδύσει τον χρόνο του,-ης. Για να περιοριστούν περαιτέρω τα συμπτώματα του συνδρόμου FOMO χρειάζεται συνεχής εξάσκηση και πρακτική ώστε η «μη συμμετοχή» να μην είναι επιβαρυντική.
