Η διάσωση του Christian Eriksen και η σημασία του ιατρικού ελέγχου στους αθλητές
Αρκετά εκατομμύρια άνθρωποι παρακολούθησαν ζωντανά τον ποδοσφαιριστή Christian Eriksen να παραπατά, να σωριάζεται, να παθαίνει καρδιακή ανακοπή και σε δευτερόλεπτα να αναζωογονείται επιτυχώς κατά τη διάρκεια του αγώνα του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος μεταξύ Δανίας και Φινλανδίας τον Ιούνιο του 2021. Οι εικόνες ήταν όντως σοκαριστικές. Πώς γίνεται ένας προφανώς υγιής επαγγελματίας αθλητής που έχει υποβληθεί σε ενδελεχείς ιατρικούς ελέγχους να παθαίνει μια σχεδόν θανατηφόρο αρρυθμία;
Για να απαντήσουμε σε αυτήν την ερώτηση πρέπει να κατανοήσουμε τις πιθανές αιτιολογίες του αιφνιδίου καρδιακού θανάτου (ΑΚΘ – “Sudden Cardiac Death”) στους αθλητές. Τα δεδομένα στην περίπτωση του Eriksen είναι λιγοστά. Γνωρίζουμε ότι δεν υπήρχε επαφή με αντίπαλο παίκτη, ότι είχε πλήρη απώλεια συνείδησης, ότι διενεργήθηκαν μαλάξεις στο στήθος και ότι η άμεση απινίδωση ήταν επιτυχής. Ο Eriksen είναι “Sudden Cardiac Death Survivor”.
Ο ΑΚΘ στους αθλητές είναι εξαιρετικά σπάνιος. Η εκτιμώμενη επίπτωση είναι 1:200.000 περιστατικά ετησίως. Ανάλογα με τον ορισμό του αθλητή, την ηλικιακή ομάδα και την θανατηφόρα ή μη έκβαση του επεισοδίου, η επίπτωση μπορεί να είναι τόσο χαμηλή όσο 1:1 εκατομμύριο ετησίως. Αλλά συμβαίνει. Το 2016, ένας Αιγύπτιος αμυντικός κατέληξε ως αποτέλεσμα καρδιακής ανακοπής κατά τη διάρκεια της προπόνησης. Το 2012, ένας Μαροκινός ποδοσφαιριστής πέθανε μετά τον αγώνα από καρδιακή προσβολή. Ένας ποδοσφαιριστής από το Καμερούν έπεσε αναίσθητος κατά τη διάρκεια ενός αγώνα το 2003. Η ανάνηψη ήταν ανεπιτυχής. Είχε υπερτροφική καρδιομυοπάθεια. Ένας Σκωτσέζος παίκτης υπέστη καρδιακή ανακοπή σε ένα παιχνίδι το 2007. Στην νεκροψία τεκμηριώθηκε καρδιακή ανεπάρκεια.
Η συνηθέστερη αιτία ΑΚΘ στους αθλητές είναι μακράν η υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια (15-25% των περιπτώσεων). Άλλες αιτίες περιλαμβάνουν την αρρυθμιογόνο δυσπλασία της δεξιάς κοιλίας, τις συγγενείς ανωμαλίες των στεφανιαίων αρτηριών, τις βαλβιδοπάθειες, τη μυοκαρδίτιδα και το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου. Επιπλέον, υπάρχει ένα ευρύ φάσμα παθολογικών οντοτήτων, χωρίς ανιχνεύσιμες δομικές ανωμαλίες της καρδιάς που μπορούν να οδηγήσουν σε θανατηφόρες κοιλιακές αρρυθμίες, όπως οι «καναλοπάθειες», το σύνδρομο μακρού QT, το σύνδρομο Brugada και το σύνδρομο WPW. Αυτές οι ανωμαλίες δεν είναι εύκολο να διαγνωστούν. Απαιτείται εκτεταμένος έλεγχος για να αποκλειστεί πλήρως κάθε μία από αυτές τις παθήσεις. Ειδικά αν θέλουμε επίσης να αποκλείσουμε και τις μη καρδιακές αιτίες ΑΚΘ όπως ο διαχωρισμός της αορτής, τα εγκεφαλικά ανευρύσματα, κ.λ.π. Επιπλέον, στον απλό έλεγχο ρουτίνας μπορεί να μην ανιχνευθεί μια πιθανή αιτία ΑΚΘ. Για παράδειγμα, το ΗΚΓφημα μπορεί να είναι φυσιολογικό στο 5-10% των αθλητών με υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια και σχεδόν το 1/3 των ασθενών με σύνδρομο μακρού QT θα παραμείνει αδιάγνωστο με βάση μόνο το απλό ΗΚΓφημα.
Πόσο ενδελεχής πρέπει να είναι ο έλεγχος των αθλητών; Δεδομένου ότι ο ΑΚΘ είναι εξαιρετικά σπάνιος στους αθλητές, είναι παράλογο να ελέγχονται όλοι για αυτές τις πολύ σπάνιες παθήσεις. Αυτό θα σήμαινε ότι όλοι οι αθλητές θα πρέπει να υποβληθούν σε υπερηχοκαρδιογράφημα, μαγνητική τομογραφία καρδιάς, ακτινογραφία θώρακος, στεφανιογραφία, ολοσωματική αξονική τομογραφία, σπινθηρογράφημα μυοκαρδίου, περιπατητικό ηλεκτροκαρδιογράφημα, δοκιμασία κοπώσεως, γενετικές εξετάσεις και ηλεκτροφυσιολογική μελέτη. Ακόμα και τότε δεν θα αποτρέπαμε όλες τις περιπτώσεις.
Έχει ακόμη υποστηριχθεί ότι ο προληπτικός ηχοκαρδιογραφικός έλεγχος σε αθλητές δεν έχει νόημα. Ορισμένοι διατείνονται ότι το υπερηχοκαρδιογράφημα ενδείκνυται μόνο εάν στη βασική αρχική διερεύνηση προκύψουν παθολογικά ευρήματα. Από την άλλη πλευρά, με τη ευρεία πλέον διαθεσιμότητα των φορητών συσκευών και την ευκολία με την οποία μπορούν να αποκλειστούν σημαντικές παθολογίες όπως η υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια και οι βαλβιδοπάθειες, δεν υπάρχει ΑΠΟΛΥΤΩΣ ΚΑΝΕΝΑΣ λόγος να μην γίνεται υπερηχοκαρδιογράφημα σε ΟΛΟΥΣ ΑΝΕΞΑΙΡΕΤΩΣ τους αθλητές.
Οι εικόνες του διασωθέντος Christian Eriksen με πλήρως ανακτημένη συνείδηση και με ανοιχτά μάτια μετά την επιτυχημένη αναζωογόνησή του ήταν όντως ανακουφιστικές. Όλοι του ευχόμαστε πλήρη ανάρρωση. Ήταν εξαιρετικά τυχερός. Η θνησιμότητα της καρδιακής ανακοπής σε αθλητές είναι υψηλή. Οι εντυπωσιακές αυτές εικόνες και κυρίως η αίσια έκβαση του ποδοσφαιριστή θα πρέπει να μας θυμίζουν πάντα τη σημασία της ορθής και έγκαιρης ιατρικής πρακτικής.
