Η έννοια και οι μορφές της αγοράς
Η έννοια της «αγοράς» είναι πολυδιάστατη και μπορεί να πάρει διαφορετικές μορφές και ερμηνείες κατά την εννοιολογική τοποθέτηση της κάθε επιστήμης, τη συμπεριφορά και χρήση της από τους εμπλεκομένους, την πολιτική εδραίωσης του κάθε συστήματος που επικρατεί.
Ο όρος «αγορά» από την αρχαία Ελλάδα ακόμη, σήμαινε τον πραγματικό χώρο που χρησιμοποιείται από τους πωλητές και τους δυνητικούς αγοραστές για να συναθροιστούν και να ανταλλάξουν τα αγαθά τους, π.χ. η πλατεία του χωριού. Οι οικονομολόγοι χρησιμοποιούν τον όρο όταν θέλουν να αναφερθούν σε κάποιο σύνολο αγοραστών (οι οποίοι θέλουν και μπορούν να αγοράσουν) και πωλητών όπου η συναλλαγή τους αφορά την αγοραπωλησία ενός προϊόντος την εκάστοτε χρονική περίοδο που. Οι marketers, θεωρούν ότι οι πωλητές αφορούν έναν κλάδο και οι αγοραστές αποτελούν την αγορά οι οποίοι ανεξαρτήτως κλάδου μπορούν να είναι τόσο φυσικά αλλά και νομικά πρόσωπα δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου. Δηλαδή, οι πωλητές στέλνουν προϊόντα και υπηρεσίες, ενώ οι αγοραστές σε αντάλλαγμα προσφέρουν χρήματα.
Οι βασικές κατηγορίες αγορών που μπορούμε να διακρίνουμε είναι η αγορά καταναλωτών, παραγωγών, επαναπώλησης αλλά και η δημόσια αγορά. Στις σύγχρονες οικονομίες υπάρχουν πάρα πολλές αγορές, για τους παραγωγούς η αγορές πόρων, όπως, αγορές πρώτων υλών, εργασίας, και αγορές χρήματος (μια από τις σημαντικότερες αγορές, καθώς δημιουργήθηκε για την ικανοποίηση αναγκών όπως ο δανεισμός, η αποταμίευση, η διαφύλαξη του χρήματος ). Οι καταναλωτές με την σειρά τους πωλούν την εργασία τους για την οποία εισπράττουν εισόδημα, και στην συνέχεια το διαθέτουν για τα αγαθά και τις υπηρεσίες που επιθυμούν. Η κυβέρνηση είναι επίσης μια αγορά που παίζει πολλούς ρόλους, δηλαδή αγοράζει από τις αγορές πόρων, παραγωγών και ενδιάμεσων φορέων, πληρώνει το αντίτιμο, και φορολογεί αυτές τις συναλλαγές.
Τα βασικά στοιχεία που πρέπει να έχει μία αγορά είναι η προσφορά προϊόντων ή υπηρεσιών, συνθήκες που να επιτρέπουν τις συναλλαγές και ένας συγκεκριμένος χώρος, εντός του οποίου θα λαμβάνουν χώρα οι συναλλαγές. Ενώ, τα βασικά στοιχεία που πρέπει να έχουν οι εμπλεκόμενοι είναι η ανάγκη ή η επιθυμία απόκτησης του συγκεκριμένου προϊόντος ή υπηρεσίας, η δυνατότητα προώθησης, η ανάγκη χρήσης της αγοραστικής δύναμης και η δικαιοδοσία αγοράς.
Διακρίσεις της αγοράς
Η διάκριση των αγορών διάθεσης, δηλαδή οι δυνατοί συνδυασμοί προϊόντων μπορεί να γίνει σε δύο βασικές κατηγορίες:
α) στην αγορά προϊόντων και υπηρεσιών άμεσης κατανάλωσης με κύρια χαρακτηριστικά: τις ηλικίες και τη μεταβολή της σύνθεσης τους, τις πληθυσμιακές μετακινήσεις (από ή προς τα αστικά κέντρα), τη γενική αύξηση του πληθυσμού και
β)στην αγορά προϊόντων και υπηρεσιών έμμεσου κατανάλωσης. με κύρια χαρακτηριστικά το ότι είναι συγκεντρωμένη κατ’ εξοχήν στα αστικά κέντρα και στον μικρό αριθμό μονάδων που καλύπτει το μεγαλύτερο μερίδιο της αγοράς.
Τύποι αγορών
Με βάση κάποια ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά ή το επίπεδο ανεξαρτησίας όσων εμπλέκονται στην αγορά, μπορούμε να διαχωρίσουμε διαφορετικούς τύπους αγοράς, δηλαδή κάποιες μορφές κατάταξης με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και ιδιότητες.
Ο διαχωρισμός μπορεί να γίνει με βάση κάποια ποιοτικά χαρακτηριστικά, όπως ο αριθμός των προσφερόντων και ζητούντων καθώς και το σχετικό μέγεθος τους. Έτσι, διαχωρίζονται οι αγορές μεταξύ μονοπωλίου, ολιγοπωλίου και πολυπωλίου, προσφερόντων και ζητούντων. Επιπλέον, μπορούν να διαχωριστούν στις τέλειες – ομοιογενείς και στις ατελείς – ανομοιογενείς αγορές. Για να καταταχθεί μια αγορά στην κατηγορία μιας τέλειας θα πρέπει να πληρούνται κάποια κριτήρια, όπως η μεγιστοποίηση του κέρδους των προσφερόντων και των ζητούντων, το να είναι τα αγαθά ομοιογενή, το να μην υπάρχει προσωπική, χωρική και χρονική προτίμηση των συμμετεχόντων στην αγορά, όπως επίσης το να υπάρχει απόλυτη διαφάνεια στην αγορά και ταχεία αντίδραση των συμμετεχόντων σε αυτήν σε οποιαδήποτε μεταβολή πραγματοποιείται στο περιβάλλον.
