Η εργασιακή διακοπή (work interruption)
Οι εργασιακές διακοπές αποτελούν συχνό φαινόμενο της οργανωσιακής ζωής και περιλαμβάνουν οποιοδήποτε γεγονός ή συμβάν που καθυστερεί ή εμποδίζει τους εργαζόμενους στην προσπάθειά τους να φέρουν εις πέρας τα εργασιακά τους καθήκοντα.
Από τις πρώτες ερευνητικές απόπειρες κατέστη γνωστό ότι οι εργασίες που διακόπτονται κατά την εκτέλεσή τους, τείνουν να ανακαλώνται ευκολότερα. Ενώ τα αίτια που προκαλούν τη διακοπή σε ένα εργασιακό περιβάλλον μπορεί να ποικίλουν. Πιθανόν να προέρχονται από το εξωτερικό περιβάλλον του εργαζόμενου και τη διάδρασή του με άλλους, αλλά και από ψυχολογικούς παράγοντες ή και τον ίδιο τον εαυτό του. Στους εξωτερικούς λόγους που μπορεί να συμβάλουν στη διάσπαση της συγκέντρωσης των εργαζομένων και τη διακοπή της ροής της εργασίας τους, μπορούμε να συμπεριλάβουμε τον τρόπο διάταξης του χώρου, την ανθρώπινη επαφή και την αυξημένη πιθανότητα για διαδράσεις λόγω ήχων ή κοντινών συζητήσεων.
Είδη της εργασιακής διακοπής
Μπορούμε να διακρίνουμε 4 διαφορετικά είδη εργασιακών διακοπών: τις παρεισδύσεις (intrusions), τα διαλείμματα (breaks), τις διασπάσεις της προσοχής (distractions) και τις αποκλίσεις (discrepancies). Ενώ, μπορούν να εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα για το εργασιακό περιβάλλον και για τους τρόπους που πιθανόν να μπορεί να αποτραπούν, ανάλογα με το είδος της διακοπής.
1. Η διακοπή ως παρείσδυση.
Η απρόσμενη εμφάνιση κάποιου ατόμου η οποία διακόπτει τη ροή και τη συνέχεια μιας εργασίας αποτελεί τη λεγόμενη παρείσδυση. Για παράδειγμα, σπροειδοποίητες επισκέψεις ή τηλεφωνήματα κάνουν τον εργαζόμενο να αφιερώσει χρόνο σε άλλες δραστηριότητες, και όχι στην ολοκλήρωση της εργασίας με την οποία ασχολούνταν. Μέσα από μια παρείσδυση, προκαλείται γενικά αναστάτωση, αλλά τα αποτελέσματά της μπορεί να είναι είτε αρνητικά είτε θετικά, καθώς οι ίδιοι οι εργαζόμενοι υποστηρίζουν πως οι παρεισδύσεις μπορεί να είναι ενδεχομένως βοηθητικές για τη δουλειά τους, κάποιες φορές. Αυτό εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, που περιλαμβάνουν το ποιός έκανε την παρείσδυση αλλά και το περιεχόμενο και τη λειτουργία της.
Οι απρόσμενες παρεισδύσεις από τρίτους καταναλώνουν τον χρόνο των εργαζομένων, με αποτέλεσμα οι ίδιοι να μην μπορούν να ανταποκριθούν σε διορίες, να εκπληρώσουν ένα στόχο ή απλά να ολοκληρώσουν το καθήκον που τους ανατέθηκε. Αναπτύσσουν έτσι μέσα τους έντονα συναισθήματα άγχους και πίεσης, τα οποία τους κάνουν να πιστεύουν πως τελικά ο χρόνος που έχουν στη διάθεσή τους δεν θα είναι επαρκής για την ολοκλήρωση του έργου τους. Επιπλέον, οι παρεισδύσεις εμποδίζουν την ικανότητα του ατόμου να δεσμευτεί με την δουλειά του.
2. Η διακοπή ως διάλειμμα.
Τα διαλείμματα θεωρούνται σχεδιασμένες ή αυθόρμητες διακοπές από ένα εργασιακό καθήκον, οι οποίες σταματούν τη ροή της εργασίας. Σε αντίθεση με τις παρεισδύσεις, τα διαλείμματα εμπεριέχουν την προσμονή για αυτά, καθώς οι οργανισμοί αναγνωρίζουν το γεγονός ότι οι εργαζόμενοι δεν μπορούν να φέρουν εις πέρας τα καθήκοντά τους δουλεύοντας όλη μέρα ασταμάτητα.
Τα διαλείμματα λοιπόν έχουν θετικό νόημα, γιατί εξυπηρετούν σκοπούς ξεκούρασης και αναψυχής για τους εργαζόμενους, όποτε αυτοί κουράζονται, βαριούνται ή εξαντλούνται από τη δουλειά τους. Επιπλέον, ωθούν τους εργαζόμενους να αφοσιωθούν σε δραστηριότητες που ενισχύουν την ποιότητα ζωής τους, την εργασιακή ικανοποίηση και την παραγωγικότητά τους και δίνουν τον απαραίτητο χρόνο στο να σκεφτούν δημιουργικές ιδέες και να δώσουν λύση σε σύνθετα προβλήματα.
Αντικρουόμενα επιχειρήματα υποστηρίζουν ότι με τα διαλείμματα οι εργαζόμενοι τείνουν να αναβάλουν την εκτέλεση καθηκόντων τους, ή να οδηγούνται σε καθυστερήσεις στη συνέχεια ή το ξεκίνημα της εργασίας τους. Επίσης, με την απουσία από τη θέση τους κατά το διάλειμμά τους, οι εργαζόμενοι χάνουν σημαντικές εξελίξεις στον εργασιακό χώρο, με αποτέλεσμα να σπαταλάται χρόνος στην προσπάθεια να ανακτήσουν τη γνώση ή τις εξελίξεις του διαστήματος στο οποίο απουσίαζαν.
3. Η διακοπή ως διάσπαση της προσοχής.
Οι διασπάσεις της προσοχής αποτελούν ψυχολογικές αντιδράσεις που πυροδοτούνται από εξωτερικά ερεθίσματα ή δευτερεύουσες δραστηριότητες και διακόπτουν την εστιασμένη προσοχή κάποιου σε μια εργασία. Οι δραστηριότητες που προκαλούν την διάσπαση είναι ουσιαστικά άσχετες με τη δουλειά που επιτελεί ο εργαζόμενος και επιδρούν σε αυτόν επηρεάζοντας τελικά τις νοητικές του διαδικασίες. Ένα από τα σημαντικότερα μειονεκτήματα της διάσπασης προσοχής είναι η μετριασμένη απόδοση/επίδοση, κυρίως όταν το αντικείμενο του εργαζομένου παρουσιάζει δυσκολίες. Συνδυαστικά μάλιστα και με την προσωπικότητά του, μπορεί να είναι ακόμα δυσκολότερο να διαχειριστεί κάποιος τις διακοπές αυτές, όταν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά του τον καθιστούν πιο ευάλωτο. Ωστόσο, υπάρχουν και περιπτώσεις που μέσω της διάσπασης μπορεί να βελτιωθεί η επίδοση κάποιου. Αυτό συμβαίνει όταν η διακοπή βοηθάει στο φιλτράρισμα των ενοχλητικών ερεθισμάτων του περιβάλλοντος που ενδεχομένως ενοχλούν τον εργαζόμενο στην εκτέλεση των καθηκόντων του.
4. Η διακοπή ως απόκλιση.
Οι αποκλίσεις είναι ασυνέπειες μεταξύ της γνώσης και των προσδοκιών κάποιου για αυτά που αντιλαμβάνεται στο περιβάλλον του. Διακόπτουν την αυτόματη διαδικασία με την οποία ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τις πληροφορίες με τις οποίες σχετίζεται η δουλειά που φέρει εις πέρας και ανακατευθύνουν την προσοχή του στην πηγή της ασυνέπειας. Ενώ οι διακοπές αυτές αναφέρονται σε ένα γεγονός ίδιο για όλους, δεν τις αντιλαμβάνονται όλοι με τον ίδιο τρόπο. Επιπλέον, οι αποκλίσεις δημιουργούν συναισθήματα σε αυτόν που τις βιώνει. Τα συναισθήματα αυτά μπορούν να είναι θετικά ή αρνητικά, ανάλογα με την επίδραση της απόκλισης στο προσωπικό βίωμα του εργαζόμενου.
