Η ικανότητα για αυτορρύθμιση
Η ικανότητα για αυτορρύθμιση αναφέρεται στην ψυχική διαδικασία ρύθμισης των συναισθημάτων και της συμπεριφοράς και σχετίζεται περισσότερο με την ικανότητα μείωσης της έντασης των παρορμήσεων σε επίπεδο διαχείρισης του στρες και ανάκαμψης από τις δυσκολίες.
Ένα άτομο που διαθέτει ανεπαρκείς δεξιότητες αυτορρύθμισης συνήθως παρουσιάζει αντιδράσεις υπερδιέγερσης ή υποδιέγερσης (π.χ. ξεσπάσματα θυμού, εκδραμάτιση, έντονο άγχος, απόσυρση, συναισθηματική ακαμψία, συμπτώματα κατάθλιψης). Η περιορισμένη ικανότητα αυτορρύθμισης κάνει τα άτομα επιρρεπή σε παρορμητικές συμπεριφορές και δυσχεραίνει τη διαδικασία της συναισθηματικής αποφόρτισης. Στην ουσία απουσιάζει η απαραίτητη ευελιξία σε επίπεδο συναισθηματικών και συμπεριφορικών αντιδράσεων σε σχέση με τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος. Αντίθετα, άτομα που διαθέτουν ένα καλό επίπεδο αυτορρύθμισης έχουν μάθει να ηρεμούν τον εαυτό τους, διατηρούν ανοιχτή επικοινωνία με άλλα άτομα, χαρακτηρίζονται ως προσαρμοστικά και ευέλικτα, καταβάλλουν την καλύτερη δυνατή προσπάθεια σε κάθε περίσταση, αναλαμβάνουν τον έλεγχο των καταστάσεων όταν απαιτείται και αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις σαν ευκαιρίες.
Η καλή ικανότητα αυτορρύθμισης περιλαμβάνει ένα φάσμα από διαφορετικές δεξιότητες, όπως το να ανακάμπτει κανείς από την απογοήτευση και να ενεργεί με τρόπο που συνάδει με τις αξίες που πρεσβεύει. Μέσω αυτής μαθαίνει κανείς να βιώνει όλο το εύρος των συναισθημάτων, να τα εκφράζει κατάλληλα και να τα αποδέχεται ή να τα ξεπερνά. Είναι εξάλλου ένα από τα πέντε βασικά χαρακτηριστικά της συναισθηματικής νοημοσύνης. Στην πραγματικότητα, το εύρος των δεξιοτήτων που διαθέτει ένα άτομο ώστε να μπορεί να ελέγχει τα συναισθήματα και τις παρορμήσεις του σχετίζεται άμεσα με τη συναισθηματική νοημοσύνη και την προσωπική κινητοποίηση, παράγοντες που συνδυαστικά ενισχύουν την ψυχική ισορροπία και ευζωία.
Αναπόφευκτα ένα σύνολο παραγόντων μπορεί να επηρεάσουν την ικανότητα αυτορρύθμισης, μεταξύ των οποίων οι περιβαλλοντικές συνθήκες, η ιδιοσυγκρασία, και η μνήμη προηγούμενων εμπειριών. Πιο εσωτερικευμένοι παράγοντες που σχετίζονται επίσης με την ικανότητα αυτορρύθμισης έχουν να κάνουν με τις προσδοκίες σε σχέση με την καλή συμπεριφορά, το κίνητρο για την επίτευξη αυτών των προσδοκιών και την ικανότητα αυτοεπίγνωσης σε σχέση με τις προσωπικές αντιδράσεις.
Η εκμάθηση δεξιοτήτων αυτορρύθμισης είναι μια σημαντική παράμετρος για την κοινωνικοποίηση και την αλληλεπίδραση με άλλα πρόσωπα, καθώς σχετίζεται με τη συναισθηματική ωριμότητα και, αργότερα, διαμορφώνει κοινωνικές σχέσεις. Η ικανότητα αυτορρύθμισης είναι πιο εύκολο να ενισχυθεί στα παιδιά και στους εφήβους, καθώς με την πάροδο του χρόνου τείνει να αποκτά μια πιο σταθερή μορφή. Σαφώς ένα σημαντικό περιθώριο βελτίωσης και εξέλιξης παραμένει σε όλη την ενήλικη ζωή, αλλά με την πάροδο του χρόνου απαιτείται περισσότερη προσπάθεια και εξάσκηση για να κατακτήσει κανείς ένα καλό επίπεδο αυτορρύθμισης.
Οι τέσσερις κύριοι τύποι στρατηγικών αυτορρύθμισης είναι η αυτοαξιολόγηση ή αυτοαπαρατήρηση, η αυτό-ομιλία, ο καθορισμός στόχων και η αυτοενίσχυση. Η συνειδητοποίηση των σκέψεων, των συναισθημάτων και της συμπεριφοράς χαρακτηρίζεται ως το θεμέλιο της αυτορρύθμισης. Στόχος είναι να μπορεί ο καθένας να αναγνωρίζει τα συναισθήματά του, το πώς σκέφτεται και δρα και να προσπαθεί να επιλύει τα προβλήματα που προκύπτουν με στόχο ένα θετικό αντίκτυπο, διατηρώντας ένα ικανοποιητικό επίπεδο ελέγχου. Προς αυτήν την κατεύθυνση υπάρχουν αρκετές τεχνικές και ασκήσεις που προτείνονται, όπως οι ασκήσεις αναπνοής και ενσυνειδητότητας.
Διάβασε ακόμα:
Η σημασία της εσωτερικής παρακίνησης
