Η κόπωση λήψης αποφάσεων
Η κόπωση λήψης αποφάσεων (decision fatigue) είναι ένα ψυχολογικό φαινόμενο που αφορά την ικανότητα ενός ατόμου να λαμβάνει αποφάσεις. Ονομάζεται επίσης εξάντληση του εγώ. Η θεωρία που περιβάλλει την κόπωση των αποφάσεων είναι ότι η ικανότητα ενός ανθρώπου να λαμβάνει αποφάσεις μπορεί να μειώνεται μετά από τη λήψη πολλών αποφάσεων, καθώς ο εγκέφαλός του θα είναι πιο κουρασμένος. Αυτή η κόπωση ισχύει για όλες τις αποφάσεις, όχι απλώς για τις μεγάλες ή πιο δύσκολες.
Ίσως θα βοηθούσε να σκεφτούμε την ικανότητα λήψης αποφάσεων ως μια πεπερασμένη πηγή, όπως μια μπαταρία. Κάθε απόφαση μειώνει τη φόρτιση της μπαταρίας και το άτομο έχει λιγότερη ενέργεια διαθέσιμη για να πάρει άλλες αποφάσεις αργότερα.
Πολλοί εμπειρογνώμονες εξακολουθούν να μην αποδέχονται πλήρως την έννοια της κόπωσης από τη λήψη αποφάσεων, εν μέρει λόγω της δυσκολίας να αποδειχθούν τα αποτελέσματα με κάποια σταθμισμένη μέθοδο. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι το φαινόμενο δεν παρατηρείται τόσο στην κλινική καθημερινότητα όσο και στις ερευνητικές μελέτες.
Η υποκείμενη αιτία της κόπωσης των αποφάσεων μπορεί να έχει να κάνει με τα επίπεδα άγχους ενός ατόμου και τον αριθμό των αποφάσεων που πρέπει να λάβει κάθε μέρα. Η βαρύτητα αυτών των αποφάσεων έχει επίσης σημασία. Οι πιο σύνθετες αποφάσεις μπορεί να εξαντλήσουν τα επίπεδα ενέργειας ταχύτερα. Δεν είναι τυχαίο που άτομα με μεγάλες ευθύνες απλοποιούν τη διαδικασία λήψης αποφάσεων για τα ήσσονος σημασίας θέματα για να εξοικονομήσουν ενέργεια, όπως ο Steve Jobs και ο Mark Zuckerberg που φορούσαν τα ίδια ρούχα για να μην χάνουν χρόνο επιλέγοντας ανάμεσα σε εκατοντάδες δυνατούς συνδυασμούς.
Η κόπωση της λήψης αποφάσεων μπορεί να εκδηλωθεί με διαφορετικούς τρόπους, ανάλογα με το πώς επηρεάζει ένα άτομο. Παρακάτω αναφέρονται ορισμένες πιθανές επιπτώσεις.
Παρορμητικές αγορές: Μια συνηθισμένη μορφή της κόπωσης λήψης αποφάσεων είναι οι παρορμητικές αγορές. Σε μία συνθήκη που απαιτεί τη λήψη πολλών αποφάσεων και έχει επέλθει κόπωση είναι πιο πιθανό να καταφύγουμε σε παρορμητικές αγορές, αφού δεν θα μπούμε στη διαδικασία να σκεφτούμε αν όντως χρειαζόμαστε το προϊόν.
Συμβιβασμός: Ένα άτομο που βιώνει κόπωση από τη λήψη αποφάσεων μπορεί να είναι απρόθυμο να πάρει αυτές τις αποφάσεις, να χρειαστεί περισσότερο χρόνο για να τις πάρει ή απλώς να συμβιβαστεί και να πάρει μια απόφαση για την οποία αργότερα θα μετανιώσει.
Αποφυγή αποφάσεων: Μερικοί άνθρωποι μπορεί να αρχίσουν να παραμελούν, να αγνοούν ή να αποφεύγουν εντελώς τις αποφάσεις όταν αισθάνονται εξαντλημένοι. Αυτή η αποφευκτική συμπεριφορά μπορεί να κάνει το άτομο να επιλέγει απλώς την προεπιλεγμένη ή την πιο κοινωνικά αποδεκτή επιλογή, αντί για την επιλογή που είναι σωστή για το ίδιο.
Αναβλητικότητα: Η αναβλητικότητα είναι μια άλλη μορφή αποφυγής αποφάσεων, κατά την οποία το άτομο αναβάλλει τη λήψη μιας απόφασης για μια άλλη μέρα ή μέχρι να εξαφανιστεί εντελώς η ανάγκη λήψης της απόφασης.
Για να αποφύγει κανείς την κόπωση από τη λήψη αποφάσεων είναι χρήσιμο να προγραμματίζει εγκαίρως, να ομαδοποιεί τις αποφάσεις και να τις αξιολογεί ανάλογα με τη βαρύτητά τους, να μην υπεραναλύει και φυσικά να κάνει αρκετά διαλείμματα.
Διάβασε ακόμα:
Η ψυχολογία σε ασθενείς καρκίνου
