Η προσωπικότητα και η Θεωρία των Πέντε Μεγάλων Παραγόντων
Πολλές θεωρίες έχουν κατά καιρούς αναπτυχθεί που αναφέρονται στην προσωπικότητα του ανθρώπου, προσπαθώντας να αποκωδικοποιήσουν τα βασικά χαρακτηριστικά της. Μία από τις πιο γνωστές θεωρίες προσωπικότητας είναι “Η θεωρία των Πέντε Μεγάλων Παραγόντων”, η οποία εμφανίζεται περίπου το 1980 και περιγράφει κάποια από τα βασικά χαρακτηριστικά προσωπικότητας, τα οποία οι άνθρωποι θεωρούν πολύ σημαντικά στη ζωή τους και επηρεάζουν τον τρόπο αλληλεπίδρασής τους με τους άλλους. Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή, οι πέντε παράγοντες είναι πέντε χαρακτηριστικά που αφορούν την ανθρώπινη συμπεριφορά στις διάφορες εκφάνσεις της, εξηγώντας πολλές ανθρώπινες συμπεριφορές και αντιδράσεις.
Οι 5 μεγάλοι παράγοντες της προσωπικότητας
Ο πρώτος από τους πέντε παράγοντες είναι η ευσυνειδησία, η οποία αποτελεί μία διάσταση της προσωπικότητας, ταυτόσημη με την αφοσίωση που δείχνει κάποιος όσον αφορά την εκπλήρωση των επαγγελματικών, διαπροσωπικών, κοινωνικών ή και άλλων υποχρεώσεων. Τα άτομα που διακατέχονται από υψηλά επίπεδα ευσυνειδησίας φαίνεται ότι διακρίνονται επίσης από μεθοδικότητα και προγραμματισμό, ενώ τείνουν να κρατούν τις υποσχέσεις τους, να παραμένουν συνεπής σε deadlines και να δείχνουν υπευθυνότητα απέναντι στους γύρω τους, είτε στην προσωπική, είτε στην εργασιακή τους ζωή.
Μία ακόμη διάσταση της προσωπικότητας είναι ο νευρωτισμός ο οποίος περιλαμβάνει ένα σύνολο αρνητικών, κυρίως, συμπεριφορών, όπως το άγχος, οι καταθλιπτικές συμπεριφορές, η οξυθυμία και η ένταση. Θα λέγαμε ότι ο νευρωτισμός είναι το αντίθετο της συναισθηματικής σταθερότητας. Όταν ένα άτομο παρουσιάζει νευρωτισμό σε υψηλό επίπεδο, φαίνεται ότι βιώνει ένα διαρκές άγχος, έχει έντονες φοβίες, ανασφάλειες, χάνει εύκολα την ψυχραιμία του και εκδηλώνει συχνά ξεσπάσματα. Φαίνεται ότι η έντονη παρορμητικότητα, η επιθετικότητα και άλλα αρνητικά συναισθήματα τα οποία υπάρχουν σε μεγάλη ένταση, συνυπάρχουν με το χαρακτηριστικό του νευρωτισμού.
Τα άτομα που έχουν την τάση να εκφράζουν τις απόψεις και τα συναισθήματά τους προς τους άλλους έχουν σε υψηλό επίπεδο το χαρακτηριστικό της εξωστρέφειας, το οποίο αποτελεί έναν ακόμη από τους πέντε μεγάλους παράγοντες. Επίσης, τα άτομα αυτά φαίνεται ότι είναι δραστήρια και ενεργητικά, τους αρέσει να ασχολούνται με πολλές δραστηριότητες και χόμπι, ενώ έχουν όρεξη για τη ζωή, επιθυμώντας να ταξιδεύουν, να ανακαλύπτουν νέα πράγματα, να διασκεδάζουν περνώντας χρόνο με όσους αγαπούν και να απολαμβάνουν με κέφι τις στιγμές.
Το χαρακτηριστικό που ονομάζεται δεκτικότητα στην εμπειρία ευθύνεται για την τάση και την όρεξη ενός ατόμου να αποκτήσει εμπειρία και γνώση πάνω σε ένα αντικείμενο ή δραστηριότητα. Φαίνεται ότι τα άτομα που εμφανίζουν δεκτικότητα, βιώνουν έντονα τα συναισθήματά τους, είναι ευαίσθητα και συχνά «δένονται» με άτομα ή αντικείμενα. Ο τρόπος σκέψης τους χαρακτηρίζεται από ανεξαρτησία ενώ αναζητούν νέες εμπειρίες και συγκινήσεις και τους αρέσουν τα εγκεφαλικά κυρίως παιχνίδια.
Τελευταίο από τους πέντε παράγοντες είναι το χαρακτηριστικό της προσήνειας το οποίο είναι ταυτόσημη έννοια με την καλοσύνη και την πραότητα. Η προσήνεια ουσιαστικά αναφέρεται σε ένα θετικό τρόπο συμπεριφοράς, ο οποίος χαρακτηρίζεται από ηπιότητα. Φαίνεται ότι όσοι έχουν προσήνεια σε μεγαλύτερο επίπεδο, αποφεύγουν να μιλούν για τον εαυτό τους, επιλέγουν να είναι ταπεινοί αφήνοντας να μιλούν οι πράξεις τους, ενώ αποφεύγουν να συγκρούονται όταν έχουν διαφορετικές απόψεις ή κάτι τους δυσαρεστεί, επιλέγοντας συμβιβαστικές λύσεις και ειρηνικές διευθετήσεις.
Διάβασε ακόμα:
Η επίδραση των ταξιδιών στην προσωπικότητα
Τι είναι το σύνδρομο του απατεώνα (Impostor Syndrome);
