Ηλεκτρονική διαμεσολάβηση: η σύγχρονη τάση
Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η ηλεκτρονική διαμεσολάβηση αποτελεί μια καινοτόμο στρατηγική εναλλακτικής επίλυσης διαφορών, ενώ άλλοι θεωρούν ότι στην πράξη λειτουργεί επικουρικά του παραδοσιακού μοντέλου λόγω των μέσων επικοινωνίας που χρησιμοποιεί. Η διαμεσολάβηση στην ουσία χαρακτηρίζεται ως εναλλακτικός τρόπος επίλυσης ιδιωτικών διαφορών και στην Ελλάδα, για τις αστικές και εμπορικές υποθέσεις, είναι μια θεσμοθετημένη διαδικασία από το 2010. Δεν έχει δεσμευτικό χαρακτήρα και βασίζεται στην επιθυμία των ενδιαφερόμενων μερών να συμμετέχουν και να βρουν λύση μέσω αυτής. Πέρα από το παραδοσιακό και το ηλεκτρονικό μοντέλο, υπάρχει και το υβριδικό μοντέλο που συνδυάζει την ψηφιακή αλληλεπίδραση με δια ζώσης συναντήσεις σε κρίσιμες χρονικές στιγμές. Δεδομένου ωστόσο ότι η ηλεκτρονική επικοινωνία αποτελεί μέρος της καθημερινότητας του σύγχρονου ανθρώπου, η ηλεκτρονική ή διαδικτυακή διαμεσολάβηση τα τελευταία χρόνια κερδίζει διεθνώς ολοένα και περισσότερο έδαφος.
Η ηλεκτρονική διαμεσολάβηση, σε αντιστοιχία με το παραδοσιακό μοντέλο, παραμένει μια εθελοντική διαδικασία επίλυσης διαφορών με τη βοήθεια ενός ουδέτερου τρίτου μέρους, αλλά παράλληλα υποβοηθείται από την τεχνολογία και τη σύγχρονη ή ασύγχρονη επικοινωνία που παρέχει το διαδίκτυο. Ως εκ τούτου απαιτεί πέρα από τις ειδικές δεξιότητες διαμεσολάβησης και την επαρκή γνώση χρήσης ηλεκτρονικού υπολογιστή. Στην ηλεκτρονική διαμεσολάβηση τα εμπλεκόμενα μέρη μπορούν να συναντηθούν μεταξύ τους και με τον διαμεσολαβητή σε πραγματικό χρόνο μέσω τηλεδιάσκεψης από τον υπολογιστή ή το κινητό ή να επιλέξουν την εμπιστευτική ανταλλαγή μηνυμάτων μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή άλλης πλατφόρμας ανταλλαγής αρχείων. Υπάρχουν βέβαια και περιπτώσεις – αρκετά περιορισμένες προς το παρόν- όπου ο ρόλος της τεχνολογίας είναι κομβικός και η διαμεσολάβηση λειτουργεί με ένα πλήρως αυτοματοποιημένο ηλεκτρονικό σύστημα (χωρίς αλληλεπίδραση από το τρίτο μέρος) μέσω συλλογής πληροφοριών με την καθοδήγηση υπολογιστή.
Τα έως τώρα δεδομένα υποστηρίζουν ότι η τεχνολογικά ενισχυμένη διαμεσολάβηση μπορεί να είναι εξίσου αποτελεσματική με το παραδοσιακό μοντέλο και σε ορισμένες περιπτώσεις πιθανόν καταλληλότερη. Αυτό συμβαίνει γιατί επιτρέπει τη γρήγορη επίλυση διαφορών μεταξύ μερών που βρίσκονται σε μεγάλη απόσταση, ακόμα και σε διαφορετικές ηπείρους και μειώνει τις δυσκολίες προγραμματισμού. Η χρήση της τεχνολογίας φαίνεται να περιορίζει ως ένα βαθμό και τις διαφορές ισχύος, να εξισορροπεί τη δυναμική που μπορεί να κυριαρχεί στη σχέση μεταξύ των μερών και να περιορίζει τις παρορμητικές αντιδράσεις και εκδηλώσεις του στρες. Συγκεκριμένα, ο βραδύτερος ρυθμός των συνομιλιών της ασύγχρονης διαμεσολάβησης δίνει χρόνο στους διαμεσολαβητές να επεξεργαστούν προσεκτικά τις απαντήσεις και τη στρατηγική τους, αλλά και στα εμπλεκόμενα μέρη να επεξεργαστούν τις πληροφορίες που δέχονται. Λόγω αυτού η διαδικασία γίνεται αντιληπτή ως πιο δίκαιη και ισότιμη. Στα πλεονεκτήματα είναι φυσικά και το χαμηλό κόστος, καθώς η ηλεκτρονική διαμεσολάβηση εξοικονομεί χρόνο και μειώνει τα έξοδα σε σχέση με τη μετακίνηση ή άλλα αναλώσιμα – κάποιες φορές βέβαια αυτό αμφισβητείται δεδομένου του κόστους συντήρησης των τεχνολογικών μέσων που επιλέγονται. Σε κάθε περίπτωση παρέχεται η δυνατότητα για αυτοματοποιημένη πρόσβαση σε μεγαλύτερο όγκο και ποικιλία πληροφοριών. Στα θετικά επομένως συγκαταλέγεται και η πρόσβαση σε αποτελεσματικά εργαλεία διαχείρισης, οργάνωσης και οπτικοποίησης των πληροφοριών για την ανάλυση συγκρούσεων που μειώνουν τον φόρτο εργασίας και την αποτελεσματικότητα της διαδικασίας.
Από την άλλη πλευρά η διαδικασία της ηλεκτρονικής διαμεσολάβησης έχει δεχθεί κριτική για την αδυναμία της να οικοδομήσει ενσυναίσθηση και αμεσότητα μεταξύ των μερών. Οι συνομιλίες εξ αποστάσεως σε ορισμένες περιπτώσεις είναι επιρρεπείς σε παρανοήσεις και στερούνται της ζεστασιάς και αμεσότητας των συνομιλιών πρόσωπο με πρόσωπο. Αυτό σχετίζεται και με την ανεπαρκή τεχνική ικανότητα για την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο τα μέρη χρησιμοποιούν τις ψηφιακές τεχνολογίες για να υποστηρίξουν τις θέσεις και τα συμφέροντά τους. Παράλληλα, όσοι εμπλέκονται στην ηλεκτρονική διαμεσολάβηση πρέπει να είναι συνεχώς ενήμεροι για τις ψηφιακές τροποποιήσεις και να εμβαθύνουν σε θέματα ψηφιακής ασφάλειας και προστασίας. Οι δε διαμεσολαβητές καλούνται να εξετάζουν τους κινδύνους ασφάλειας που συνδέονται με τη συλλογή και αποθήκευση των πληροφοριών που χρησιμοποιούν για την ανάλυση συγκρούσεων. Όσον αφορά το περιεχόμενο της ανάλυσης πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και πρόσθετοι παράγοντες, όπως το ψηφιακό οικοσύστημα ενός συγκεκριμένου περιβάλλοντος. Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να παρουσιάζεται έλλειψη κατάλληλων ανθρώπινων και τεχνολογικών πόρων για τη διαχείριση, την ασφάλεια, την ανάλυση και την πλαισίωση του όγκου πληροφοριών που διακινούνται. Ιδίως στην πλήρως αυτοματοποιημένη διαδικασία μπορεί να διαβιβάζονται μεροληπτικά αποτελέσματα λόγω ανακριβών δεδομένων ή στρεβλών αλγορίθμων, δίνοντας μια ψευδή αίσθηση της πλήρως ενημερωμένης λήψης αποφάσεων.
Διάβασε ακόμα:
Το βιολογικό υπόστρωμα του έρωτα
Τα τρία βασικά στυλ διαμεσολάβησης
