Κατανοώντας την ενοχή του επιζήσαντα
Η ενοχή του επιζήσαντα είναι μια αντίδραση σε ένα γεγονός κατά το οποίο κάποιος άλλος βίωσε την απώλεια, ενώ ο ίδιος όχι. Ενώ το όνομα υπονοεί ότι πρόκειται για αντίδραση στην απώλεια ζωής, θα μπορούσε επίσης να πρόκειται για απώλεια περιουσίας, υγείας, ταυτότητας ή πολλών άλλων σημαντικών πραγμάτων.
Το γεγονός μπορεί να κυμαίνεται από ασήμαντο, όπως το να σπάσει ένας φίλος τον καρπό του ενώ σε μία κοινή δραστηριότητα με άλλους, έως μείζον, όπως ένα αεροπορικό δυστύχημα που αφαιρεί τη ζωή άλλων αλλά αφήνει κάποια άτομα ζωντανά. Τραυματικά γεγονότα μπορεί να οδηγήσουν σε πιο σοβαρά ενοχικά συναισθήματα και σε διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD). Άλλα γεγονότα που μπορούν να οδηγήσουν σε ενοχή επιζήσαντα είναι οι μαζικές ανθρωποκτονίες, τα τροχαία ατυχήματα, οι φυσικές καταστροφές, οι στρατιωτικές αποστολές και τα γεγονότα που αλλάζουν τη ζωή, όπως η πανδημία COVID-19.
Οι ψυχολόγοι προσπαθούν να κατανοήσουν πώς μας επηρεάζει η ενοχή του επιζήσαντα. Έχοντας ξεπεράσει αλώβητοι ένα τραυματικό γεγονός, ενώ άλλοι υποφέρουν, πιθανότατα το επιζήσαν άτομο αναρωτιέται: “γιατί (όχι) εγώ;”. Αυτό το ερώτημα μπορεί να επιφέρει ενοχές και να δημιουργεί σύγχυση.
Μια συνηθισμένη αντίδραση σε ένα τέτοιο περιστατικό είναι να αισθάνεται το άτομο υπεύθυνο για ό,τι συνέβη, διερωτώμενο πώς θα μπορούσε ενδεχομένως να είχε αλλάξει τη ροή των γεγονότων. Κάποιος που βιώνει την ενοχή του επιζήσαντα χρησιμοποιεί συχνά τις υποθετικές φράσεις που ξεκινούν «αν εγώ είχα …», όταν σκέφτεται τι έχει γίνει, παρόλο που στις περισσότερες περιπτώσεις, η κατάσταση ήταν εκτός του ελέγχου του.
Η ενοχή του επιζήσαντα μπορεί στην πραγματικότητα να είναι σύμπτωμα της μετατραυματικής διαταραχής και τα συμπτώματα: αναδρομές ή εφιάλτες σε σχέση με το γεγονός, κατακλυσμιαίες σκέψεις σχετικά με αυτό που συνέβη, αίσθημα ανεπάρκειας, θυμός και ευερεθιστότητα και δυσκολία επιστροφής στη λειτουργικότητα. Η ενοχή του επιζήσαντος μοιάζει να περιλαμβάνει ένα συνδυασμό της μετατραυματικής διαταραχής και των ενοχών.
Ο αρνητικός αντίκτυπος του συνδρόμου στην ψυχική υγεία είναι μεγάλος καθώς αν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως μπορεί να οδηγήσει επιπρόσθετα σε κατάθλιψη, κατάχρηση ουσιών, κοινωνική απόσυρση και ενδεχόμενη ζημία στις σχέσεις.
Η πάλη με την ενοχή του επιζήσαντα είναι μια πρόκληση για την ψυχική υγεία για την οποία υπάρχουν υγιείς τρόποι αντιμετώπισης. Πρώτα απ’ όλα, θα πρέπει να επιτραπεί το βίωμα των συναισθημάτων, χωρίς να αποφεύγεται. Οι ασκήσεις ενσυνειδητότητας είναι πολύ βοηθητικές για να βοηθήσουν το άτομο να επανασυνδεθεί με το εδώ και τώρα. Η κοινωνική υποστήριξη είναι εξίσου σημαντική για να βοηθηθεί το άτομο να ανακτήσει τη λειτουργικότητά του. Η προσφορά στην κοινότητα βοηθά στο να απομακρυνθεί το βάρος της ενοχής, και να αποδοθεί νόημα σε όλο αυτό που συνέβη.
Αν παρόλα αυτά τα συμπτώματα εμμένουν, ένας εκπαιδευμένος θεραπευτής είναι το πλέον κατάλληλο άτομο για να βοηθήσει στην επεξεργασία του τραύματος.
Διάβασε ακόμα:
