Ο έξυπνος Χανς. Το πιο έξυπνο άλογο του κόσμου ή όχι;
Ο Χανς ήταν ένα άλογο που ανήκε στον Βίλχελμ φον Όστεν, ο οποίος ήταν καθηγητής μαθηματικών στο γυμνάσιο, και ερασιτέχνης εκπαιδευτής αλόγων. Ο Χανς έγινε διάσημος γιατί όπως υποστήριζε ο ιδιοκτήτης του μπορούσε να διαβάζει, να συλλαβίζει στα Γερμανικά, να κάνει μαθηματικές πράξεις ακόμα και με κλάσματα, να λέει την ώρα και να διακρίνει τους μουσικούς τόνους. Ο Χανς απαντούσε στις ερωτήσεις του εκπαιδευτή του χτυπώντας την οπλή του. Οι ερωτήσεις μπορούσαν να γίνουν τόσο προφορικά, όσο και γραπτά. Ο φον Όστεν έδωσε πολλές παραστάσεις σε όλη τη Γερμανία, χωρίς ποτέ να χρεώνει για την είσοδο.
Οι ικανότητες του Hans περιγράφησαν σε ένα δημοσίευμα στους New York Times ελκύοντας πολλούς αναγνώστες. Λόγω του μεγάλου δημόσιου ενδιαφέροντος, το γερμανικό υπουργείο παιδείας διόρισε μια επιτροπή για να διερευνήσει τους επιστημονικούς ισχυρισμούς του φον Όστεν. Ο φιλόσοφος και ψυχολόγος Carl Stumpf σχημάτισε μια επιτροπή 13 ατόμων, γνωστή ως Επιτροπή Hans. Η επιτροπή αυτή αποτελούνταν από έναν κτηνίατρο, έναν διευθυντή τσίρκου, έναν αξιωματικό του ιππικού, ορισμένους δασκάλους σχολείων και τον διευθυντή των ζωολογικών κήπων του Βερολίνου. Η επιτροπή αυτή κατέληξε τον Σεπτέμβριο του 1904 στο συμπέρασμα ότι δεν υπήρχαν κόλπα στην παράσταση του Χανς. Για να καταλήξουν στο συμπέρασμα αυτό τα μέλη της επιτροπής χρησιμοποίησαν διάφορες τεχνικές: απομόνωσαν το άλογο από το άτομο που έκανε την ερώτηση και τους θεατές ώστε να μην υπάρχει πιθανότητα υπόδειξης της σωστής απάντησης. Φρόντισαν ώστε οι ερωτήσεις να μη γίνονται από τον εκπαιδευτή του αλόγου, αλλά από άλλα άτομα. Φόρεσαν παρωπίδες στο άλογο, ώστε να μην έχει οπτική επαφή με τον ιδιοκτήτη του. Αυτό που παρατήρησαν τα μέλη τηςεπιτροπής ήταν ότι το άλογο απαντούσε σωστά σε ποσοστό 89% όταν ο ιδιοκτήτης του γνώριζε την απάντηση στην ερώτηση, αλλά όταν αυτό δεν συνέβαινε τότε το άλογο απαντούσε σωστά μόνο στο 6% των ερωτήσεων.
Ο Pfungst παρατήρησε ότι καθώς τα χτυπήματα του αλόγου πλησίαζαν στη σωστή απάντηση, άλλαζε η στάση του σώματος και η έκφραση του προσώπου του ερωτώντος, παρέχοντας ένα στοιχείο το οποίο το άλογο χρησιμοποιούσε για να φτάσει στη σωστή απάντηση. Φαίνεται λοιπόν ότι το άλογο ήταν σε θέση να αποκωδικοποιήσει τη γλώσσα του σώματος του ατόμου, χρησιμοποιώντας τις σωματικές ενδείξεις, ακόμα κι αν το άτομο δεν συνειδητοποιούσε ότι τις παρέχει.
Ο Pfungst προχώρησε στον έλεγχο της υπόθεσης ότι τέτοιου είδους ενδείξεις θα μπορούσαν να γίνουν αντιληπτές και από τους ανθρώπους, πραγματοποιώντας εργαστηριακές δοκιμές. Από τα πειράματα που έκανε, διαπίστωσε ότι το 90% των συμμετεχόντων έδινε επαρκή στοιχεία ώστε να μπορεί να εκμαιεύσει τη σωστή απάντηση.
Οι παρατηρήσεις του Pfungst ήταν πάρα πολύ σημαντικές και επηρέασαν τον τρόπο που πραγματοποιούνται τα επιστημονικά πειράματα, θέτοντας νέους κανόνες ελέγχου των πειραματικών συνθηκών και θεμελιώνοντας τις διπλές τυφλές μελέτες ως τον ακρογωνιαίο λίθο της έρευνας.
Διάβασε ακόμα:
Αντιμετώπιση αργοπορημένων ασθενών
10 Επαγγέλματα που δεν υπήρχαν πριν από μία δεκαετία
