Ο νόμος του Pareto
Ο νόμος του Pareto είναι πιο γνωστός ως “κανόνας 80/20”. Ο Wilfried Fritz Pareto (1848–1923) ήταν Ιταλός πολιτικός μηχανικός, κοινωνιολόγος, οικονομολόγος, πολιτικός επιστήμονας και φιλόσοφος, ο οποίος σπούδασε οικονομικά με σύνθετη μαθηματική ανάλυση. Υπολόγισε ότι την εποχή εκείνη το 80% του πλούτου της Ιταλίας ανήκε στο 20% των κατοίκων. Στη συνέχεια ο Pareto ερεύνησε και άλλες χώρες και τεκμηρίωσε ότι ο πλούτος διανέμονταν σε παρόμοια ποσοστά παντού. Η αναλογία «80/20» έγινε γνωστή ως «αρχή του Pareto» ή «νόμος των ζωτικών λίγων» – «το 80% των συνεπειών προέρχεται από το 20% των αιτίων».
Ο νόμος αναφέρεται σε πολλές διαφορετικές καταστάσεις, όπως στα ποσοστά φορολόγησης, στις πιθανότητες σφάλματος του υπολογιστικού κώδικα, στην απόδοση των ποδοσφαιριστών, στις λιανικές πωλήσεις και στις ενοικιάσεις βίντεο. Συνεπώς η αρχή του Pareto εφαρμόζεται ευρύτατα, όπως στη φορολογία (80% των φορολογικών εισροών προέρχεται από το 20% των φορολογουμένων), στο μάνατζμεντ (80% των αποτελεσμάτων προκύπτει από το 20% της προσπάθειας), στις επιχειρήσεις (80% των εσόδων προέρχεται από το 20% των πελατών), στην πληροφορική (80% των προβλημάτων προκαλείται από το 20% των ιών), στην κυκλοφορία (80% των τροχαίων προκαλείται από το 20% των νέων οδηγών), στα τυχερά παιχνίδια (80% των λαχείων αγοράζονται από το 20% των πολιτών), στην κλιματολογία (80% της ρύπανσης προκαλείται από το 20% του πληθυσμού), στα όπλα (80% των όπλων χρησιμοποιείται από το 20% του πληθυσμού), στο διαδίκτυο (80% της συνολικής κίνησης ανήκει στο 20% των ιστότοπων), στην ασφάλιση (80% των τροχαίων συμβαίνει εντός του πρώτου 20% της καλυπτόμενης απόστασης), στα κινητά τηλέφωνα (80% των κλήσεων πραγματοποιούνται από το 20% του πληθυσμού) και στην ψυχολογία (80% του χρόνου οι άνθρωποι χρησιμοποιούν το 20% των διαθέσιμων εργαλείων).
Ο νόμος βρήκε επίσης εύφορο έδαφος στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης. Σε μια μελέτη της δεκαετίας του 1970 τεκμηριώθηκε ότι το 20% των ασθενών καταναλώνει το 80% των πόρων. Το 80% των καταγγελιών αφορούν το 20% των εργαζομένων στον τομέα της υγείας. Σε μία μελέτη αναλύθηκαν 100.000 αρχεία ασθενών και διαπιστώθηκε ότι η αρχή του Pareto ισχύει σε υποπληθυσμούς ασθενών, σε συνταγογραφούμενα φάρμακα και σε εργαστηριακές εξετάσεις. Η συνειδητοποίηση αυτού του δεδομένου μπορεί να βελτιστοποιήσει τη διαχείριση προβλημάτων.
Ένα κοινό πεδίο εφαρμογής του κανόνα 80/20 είναι το μάρκετινγκ και οι εταιρικές πωλήσεις. Ενώ το 80% της κερδοφορίας προκύπτει από το 20% των πελατών, η ίδια αναλογία αφορά και άλλους τομείς της επιχειρηματικής δραστηριότητας: το 80% των καταγγελιών προέρχεται από το 20% των πελατών, το 80% των πωλήσεων προέρχεται από το 20% των προϊόντων ή των υπηρεσιών, το 80% των πωλήσεων πραγματοποιούνται από το 20% των πωλητών, το 80% των πελατών προέρχεται από το 20% του μάρκετινγκ.
Σημαντικό ζήτημα παραμένει πάντα ο περιορισμός των κινδύνων. Συνειδητοποιώντας ότι το 20% των κινδύνων ευθύνεται για το 80% των ζημιών, καταλήγουμε στο ότι για να ελαχιστοποιήσουμε τις απώλειες πρέπει να εντοπίσουμε και να παρακολουθούμε στενά αυτό το 20%. Βέβαια πρέπει και το υπόλοιπο ποσοστό επίσης να παρακολουθείται, αλλά η συσχετιζόμενη με αυτό ζημιά είναι πολύ λιγότερο σοβαρή.
Οι επιδημιολόγοι υποστηρίζουν ότι το 20% του πληθυσμού είναι υπερμεταδότες, αντιπροσωπεύοντας το 80% της διασποράς των μικροβίων. Η εφαρμογή της αρχής του Pareto στη διαχείριση της πανδημίας του κορωνοϊού μας υπενθυμίζει ότι το 80% των θανάτων συμβαίνει στο 20% του πληθυσμού >65 ετών.
Η αρχή του Pareto ορίζει ότι τις περισσότερες φορές τα πράγματα κατανέμονται σύμφωνα με την αναλογία 80/20. Η εφαρμογή της είναι καθολική και καλύπτει τόσο τις επιχειρήσεις όσο και την καθημερινή ζωή (80% του χρόνου φοράμε το ίδιο 20% των ρούχων μας!). Η αρχή δεν είναι -per se- ένα επιστημονικό αξίωμα, όσο μια θεώρηση ότι τα πράγματα κατανέμονται ως επί το πλείστον άνισα, αφ’ ενός μεν καταδεικνύοντας ότι ο πλούτος ανήκει σε ένα μικρό ποσοστό, αφ’ ετέρου δε συμβάλλοντας στην ορθολογικότερη κατανομή προσπαθειών και στην αποτελεσματικότερη αξιοποίηση του χρόνου μας.
