Ποια η διαφορά μεταξύ επιδημίας και πανδημίας
Η έννοια της «επιδημίας», αναφέρεται στην εξάπλωση μιας αρρώστιας σε μια περιοχή σε σύντομο χρόνο, ενώ ο όρος «επιδημία», ετυμολογικά, προέρχεται από την αρχαία πρόθεση ἐπί και το αρχαίο ελληνικό ουσιαστικό δῆμος. Από την άλλη, ο όρος «πανδημία» ετυμολογικά προέρχεται από την αρχαία επιμεριστική αντωνυμία πᾶν και το αρχαίο ελληνικό ουσιαστικό δῆμος, ενώ θα μπορούσε να οριστεί ως «επιδημία σε όλη τη χώρα ή σε μεγάλη περιοχή».
Σύμφωνα με την εξάβαθμη κλίμακα που έχει δημιουργήσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, αφετηρία της πανδημίας θεωρείται η μόλυνση των ζώων από τον ιό, έπειτα σε λίγες περιπτώσεις οι άνθρωποι μολύνονται από τα ζώα και εν συνεχεία έρχεται το στάδιο μετάδοσης του ιού από άνθρωπο σε άνθρωπο και ολοκληρώνεται όταν ο νέος ιός διασπαρθεί σε πάρα πολλές χώρες και κράτη της υφηλίου.
Οι άμεσες επιπτώσεις της πανδημίας στην υγεία μπορεί να αποβούν καταστροφικές. Σύμφωνα με ερευνητικά δεδομένα, κατά την περίοδο της πανδημικής γρίπης, οι δείκτες νοσηρότητας και θνησιμότητας ανά ηλικία, μετατοπίζονται στους νεότερους πληθυσμούς. Επιπλέον, πολλές λοιμώδεις νόσοι ενδέχεται να επιφέρουν χρόνιες συνέπειες, οι οποίες μπορούν να γίνουν πιο συχνές ή διαδεδομένες σε περίπτωση πανδημίας. Οι έμμεσες επιπτώσεις της πανδημίας στην υγεία μπορούν να αυξήσουν περαιτέρω τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα. Κατά τη διάρκεια της έξαρσης μιας σοβαρής πανδημικής γρίπης, μέχρι και το 40% των υγειονομικών μπορεί να μην δύνανται να αναλάβουν εις πέρας τα καθήκοντά τους, καθώς μπορεί να είναι οι ίδιοι ασθενείς ή να κουράρουν άρρωστα μέλη του οικογενειακού τους περιβάλλοντος ή να φροντίζουν τα παιδιά τους εξαιτίας του κλεισίματος της σχολικής μονάδας που φοιτούν.
Σύμφωνα με ερευνητικά δεδομένα, τόσο οι επιδημικές, όσο και οι πανδημικές εξάρσεις μιας νόσου, δύνανται να επιφέρουν σημαντικές κοινωνικές και πολιτικές επιπτώσεις, όπως τη δημιουργία συγκρούσεων μεταξύ κρατών και πολιτών, αύξηση των κοινωνικών εντάσεων και των διακρίσεων. Φαίνεται ότι οι επιδημίες και οι πανδημίες, δύνανται να καλλιεργήσουν κλίμα πολιτικής έντασης και να «σπείρουν» κοινωνικές αναταραχές, ιδίως σε χώρες με αδύναμους θεσμούς. Για παράδειγμα, η επιδημία του Έμπολα το 2014 ενίσχυσε σημαντικά τις πολιτικές εντάσεις στη Σιέρρα Λεόνε, τη Λιβερία και τη Γουινέα, στους κατεστημένους πολιτικούς ασκήθηκαν κατηγορίες πως ωθούν τα μέτρα κρίσης και ελέγχου των ασθενειών για να ενισχύσουν τον πολιτικό έλεγχο και τα πρόσωπα της αντιπολίτευσης κατηγορήθηκαν ότι παρεμποδίζουν τις προσπάθειες αντιμετώπισης ασθενειών. Επίσης, ένα ξέσπασμα πανώλης το 1994 στην Σουράτ της Ινδίας, προκάλεσε μόνο έναν μικρό αριθμό αναφερόμενων κρουσμάτων, αλλά ο φόβος οδήγησε περίπου 500.000 άτομα (περίπου το 20% του πληθυσμού της πόλης, συμπεριλαμβανομένου ενός δυσανάλογα μεγάλου αριθμού κλινικών) να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Οι ξαφνικές πληθυσμιακές μετακινήσεις ενδέχεται να προκαλούν αποσταθεροποιητικά αποτελέσματα, λαμβάνοντας υπόψη πως οι μετανάστες εκτίθενται σε σημαντικούς κινδύνους για την υγεία όπως η ανθυγιεινή και κακή διατροφή και άλλοι. Επιπλέον, η μετανάστευση, εγκυμονεί τον κίνδυνο για την περαιτέρω εξάπλωση ενός επιδημικού ιού. Επιπρόσθετα, ένα άλλο κοινωνικό φαινόμενο είναι το ότι οι φορείς λοιμωδών νόσων κατά τη διάρκεια μίας πανδημίας, δύνανται να στιγματιστούν και να ενοχοποιηθούν για την ασθένεια και τις επιπτώσεις της, όπως κάποιες ήδη ευάλωτες κοινωνικές ομάδες του πληθυσμού, π.χ. εθνοτικές ή φυλετικές μειονότητες.
Οι εξάρσεις πανδημικών νόσων δύνανται να επιφέρουν οξείες, βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες δημοσιονομικές συνέπειες στην οικονομία. Τα εγχειρήματα των συστημάτων υγείας για την διαχείριση των επιδημιών δημιουργούν υψηλό κόστος σε ανθρώπινο δυναμικό κατά τη διάρκεια μιας νέας έξαρσης κρουσμάτων. Επίσης, η αυξανόμενη ζήτηση για ιατρικά αναλώσιμα (προμήθειες ιατρικού εξοπλισμού, μέσα ατομικής προστασίας και φάρμακα), αυξάνουν τις δαπάνες υγείας, δρώντας επιβαρυντικά στο σύστημα υγείας. Επιπλέον, η μείωση των φορολογικών εσόδων μπορεί να αυξήσει τα φορολογικά «βάρη» που δημιουργούνται εξαιτίας της αύξησης των δαπανών.
Σύμφωνα με ερευνητικά δεδομένα, οι άμεσες δημοσιονομικές επιπτώσεις της πανδημικής έξαρσης μιας νόσου γενικά δεν είναι τόσο σημαντικές όσο είναι η έμμεση οικονομική βλάβη που μπορεί να υποστεί η οικονομική ανάπτυξη. Οι αρνητικές συνέπειες στην οικονομική ανάπτυξη οφείλονται, αφενός μεν σε μειώσεις ανθρώπινου δυναμικού από νοσηρότητα και θνησιμότητα, αφετέρου δε, σε μεταβολές στη συμπεριφορά λόγω του φόβου. Οι οικονομικές προσομοιώσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας, δείχνουν, ότι μια σοβαρή πανδημία θα μπορούσε να μειώσει το παγκόσμιο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) κατά περίπου 5%. Η μείωση της ζήτησης που προκαλείται από αποτρεπτική συμπεριφορά (όπως η αποφυγή ταξιδιών, εστιατορίων και δημόσιων χώρων, καθώς και η απουσία μέτρων προστασίας και πρόληψης σε εργασιακούς χώρους) υπερβαίνει τον οικονομικό αντίκτυπο της άμεσης απουσίας που σχετίζεται με τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα. Φαίνεται λοιπόν ότι κατά τη διάρκεια μιας σοβαρής πανδημίας, όλοι οι τομείς της οικονομίας – γεωργία, μεταποίηση, υπηρεσίες – αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες, που ενδέχεται να οδηγήσουν σε ελλείψεις, ταχείες αυξήσεις τιμών για βασικά αγαθά και οικονομικές πιέσεις για νοικοκυριά, ιδιωτικές επιχειρήσεις και κυβερνήσεις.
Διάβασε ακόμα:
Οι επιπτώσεις της πανδημίας στην ψυχική υγεία σε παγκόσμιο επίπεδο
Συμπεριφορική επίδραση του φαινομένου Peltzman μετά την πανδημία
