Πολλά υποσχόμενα τα νέα mRNA-εμβόλια
Πολύ πριν από τα εμβόλια για τον κορωνοϊό, οι επιστήμονες είχαν μελετήσει τη χρήση γενετικά κωδικοποιημένων εμβολίων για την καταπολέμηση των μολυσματικών ασθενειών και του καρκίνου. Τον Νοέμβριο του 2020 είχαμε τελικά καλά νέα για την COVID-19. Σύμφωνα με τα δεδομένα κλινικών δοκιμών, δύο εμβόλια ήταν >90% αποτελεσματικά. Εκτός από την εκπληκτική αποτελεσματικότητα, τα εμβόλια είχαν κάτι ακόμη κοινό: και τα δύο παρασκευάστηκαν με το messenger RNA (mRNA – «αγγελιοφόρο RNA»). Τα mRNA-εμβόλια λειτουργούν παρέχοντας τον γενετικό κώδικα στα κύτταρα ώστε αυτά να παράγουν πρωτεΐνες του ιού. Μόλις παραχθούν οι πρωτεΐνες, οι οποίες δεν προκαλούν νόσο, ο οργανισμός ξεκινά την άμυνα κατά του ιού, αναπτύσσοντας τελικά την πολυπόθητη ανοσία.
Το mRNA μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παρασκευή οποιασδήποτε πρωτεΐνης, κάτι που είναι απλούστερο από την απευθείας σύνθεση των πρωτεϊνών ή την παρασκευή απενεργοποιημένων και εξασθενημένων τύπων των ιών που συνήθως χρησιμοποιούνται στα εμβόλια, συνεπώς καθιστώντας το μια ελκυστική τεχνική.
Η ιδέα της χρήσης mRNA για την παραγωγή χρήσιμων πρωτεϊνών για την καταπολέμηση των νόσων υπάρχει εδώ και δεκαετίες. Αλλά μέχρι τώρα, κανένα εμβόλιο με αυτήν την τεχνολογία δεν έχει φτάσει σε κλινικές δοκιμές. Η επιτυχία των εμβολίων SARS-CoV-2 θα δώσει ώθηση, γιατί μέχρι τώρα πολύ λίγοι πραγματικά πίστευαν στα mRNA-εμβόλια. Τώρα υπάρχει η ευκαιρία να αποδειχθεί η χρησιμότητά τους σε συνθήκες πραγματικής πανδημίας.
Σε μια πρώιμη εφαρμογή των γονιδιακών θεραπευτικών μεθόδων για την παραγωγή των πρωτεϊνών που απαιτούνται για την καταπολέμηση μιας νόσου, ερευνητές ανέφεραν ότι σε ποντίκια, τα κύτταρα παρήγαγαν επιτυχώς πρωτεΐνες που κωδικοποιούνται από ενέσιμο RNA ή DNA. Η μέθοδος ήταν επαναστατική και θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την παρασκευή οποιασδήποτε πρωτεΐνης που χρειάζεται το σώμα για την ενίσχυση της ανοσίας έναντι των παθογόνων και την καταπολέμηση του καρκίνου και των γενετικών παθήσεων.
Παραμένουν βέβαια κάποια προβλήματα που σχετίζονται με το mRNA. Το mRNA παράγει χαμηλά επίπεδα πρωτεϊνών και το μόριο αποσυντίθεται γρήγορα μέσα στο σώμα ώστε να είναι κατάλληλο ως θεραπεία. Επιπλέον, το RNA μπορεί να προκαλέσει ανεξάρτητη ανοσοαπάντηση πέραν της απόκρισης από την πρωτεΐνη που το ίδιο κωδικοποιεί. Εάν εγχυθεί ξένο RNA, μπορεί να προκληθεί σοβαρή φλεγμονώδης αντίδραση, πράγμα που συνιστά τον αμυντικό μας μηχανισμό κατά των ιών που χρησιμοποιούν RNA για την αποθήκευση των γενετικών τους πληροφοριών. Λόγω αυτών των προβλημάτων, η χρήση αυτής της τεχνολογίας ήταν αργή και πολλοί επιστήμονες επέλεξαν να επικεντρωθούν στην ανάπτυξη εμβολίων με DNA, το οποίο είναι πιο σταθερό.
Ζούμε συναρπαστικές στιγμές για τα mRNA-εμβόλια. Οι επιστήμονες έχουν δοκιμάσει εμβόλια mRNA για μερικές μολυσματικές ασθένειες, συμπεριλαμβανομένης της λύσσας, της γρίππης και της Ζίκα. Μέχρι τώρα, κανένα δεν έχει φτάσει σε τελικό σημείο στις κλινικές δοκιμές.
Τα δύο εμβόλια SARS-CoV-2 είναι τα πιο προηγμένα και ξεπέρασαν κατά πολύ τις προσδοκίες. Η αναφερόμενη >90% αποτελεσματικότητα ξεπερνά το όριο του 50% που θέτει η FDA των ΗΠΑ ως προϋπόθεση έγκρισης ενός εμβολίου έκτακτης ανάγκης. Παραμένει ανοιχτό το ερώτημα γιατί αυτά τα εμβόλια είναι τόσο αποτελεσματικά. Ένας λόγος μπορεί να είναι ο τεράστιος όγκος των πόρων που επενδύθηκαν για την ανάπτυξή τους. Μία εξήγηση είναι επίσης ότι τα εμβόλια αυτά μπορεί να εκλύσουν μια φλεγμονώδη απάντηση στο mRNA, η οποία θα μπορούσε να λειτουργήσει ενισχυτικά στην τελική ανοσοανταπόκριση του οργανισμού. Αυτό μπορεί να ερμηνεύσει τις έντονες αντιδράσεις που αναφέρθηκαν σε ορισμένους λήπτες των εμβολίων mRNA-SARS-CoV-2. Ακόμη είναι νωρίς για να πούμε με σιγουριά γιατί αυτά τα εμβόλια λειτουργούν τόσο καλά. Ωστόσο, η πρώιμη επιτυχία τους δίνει αισιοδοξία στους επιστήμονες για το μέλλον αυτής της τεχνολογίας. Εκτός από τις εφαρμογές σε μολυσματικές ασθένειες, ερευνητές τόσο στα πανεπιστήμια όσο και στη βιομηχανία εστιάζουν πλέον στη χρήση mRNA-εμβολίων για τη θωράκιση του ανοσοποιητικού συστήματος στην καταπολέμηση του καρκίνου. Τώρα που τα mRNA-εμβόλια αποκάλυψαν τις δυνατότητές τους, πολλοί περισσότεροι κατασκευαστές εμβολίων θα ενδιαφερθούν για τις τεχνικές εφαρμογής του mRNA σε μολυσματικές ασθένειες, ειδικά στην αντιμετώπιση των επιδημιών.
