Σε ποιους κάνει καλό ο μεσημεριανός ύπνος;
Όπως πολλοί εργαζόμενοι σε βάρδιες, οι γιατροί και οι νοσηλευτές πρέπει να ξυπνούν νωρίς, να κοιμούνται αργά ή ακόμη και να κοιμούνται κατά τη διάρκεια της ημέρας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο μεσημεριανός ύπνος μπορεί να είναι ο μόνος τρόπος για να μπορέσει ένας εργαζόμενος να ανακτήσει την απαραίτητη ενέργεια. Αλλά είναι οι μεσημεριανοί ύπνοι πάντα υγιεινοί; Και ποιά είναι η ιδανική τους διάρκεια;
Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι, ενώ ένας μεσημεριανός υπνάκος πιθανώς θα αναπληρώσει την ενέργειά μας αρκετά ώστε να βγάλουμε την ημέρα, δεν θα αναιρέσει απαραίτητα τους κινδύνους για την υγεία που μπορεί να προκύψουν από τον ανεπαρκή νυκτερινό ύπνο.
Σύμφωνα με στοιχεία έρευνας του 2020 από το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, πάνω από το ένα τρίτο των ενηλίκων δεν κοιμούνται τις συνιστώμενες επτά ή περισσότερες ώρες κάθε βράδυ. Και αυτή η έλλειψη ύπνου, λένε οι ειδικοί, συνδέεται με μια σειρά νοσηροτήτων, όπως η παχυσαρκία, η υψηλή αρτηριακή πίεση, ο διαβήτης, η στεφανιαία νόσος, το εγκεφαλικό επεισόδιο και η ψυχική αστάθεια. Σημαντικός για την υγεία δεν είναι μόνο ο αριθμός των ωρών που κοιμόμαστε, αλλά και η ποιότητα αυτού του ύπνου, η οποία καθορίζεται από το πόσο χρόνο περνάμε στα διάφορα στάδιά του. Όταν κοιμόμαστε τη νύχτα, περνάμε από διάφορους “κύκλους ύπνου” διάρκειας περίπου 90 λεπτών. Κάθε ένας από αυτούς αποτελείται από τέσσερα στάδια: Τα δύο πρώτα θεωρούνται ελαφρύς ύπνος, όπου οι μύες χαλαρώνουν, η θερμοκρασία του σώματος πέφτει και ο καρδιακός ρυθμός και η αναπνοή επιβραδύνονται. Το τρίτο στάδιο, γνωστό ως βαθύς ύπνος, είναι όταν τα μάτια και οι μύες χαλαρώνουν πλήρως και το σώμα επιτελεί το σημαντικό έργο της επιδιόρθωσης και οικοδόμησης των οστών, των μυών και άλλων ιστών, καθώς και της ενίσχυσης του ανοσοποιητικού συστήματος και της εδραίωσης και επεξεργασίας των αναμνήσεων. Η ταχεία κίνηση των ματιών (REM) αποτελεί το τελευταίο στάδιο του κύκλου του ύπνου. Δεν είναι τόσο βαθύ όσο το τρίτο στάδιο, αλλά τότε είναι πιο πιθανό να ονειρευτούμε και θεωρείται ότι σχετίζεται με τη μάθηση, την αποθήκευση αναμνήσεων και τη ρύθμιση της διάθεσης.
Είναι φυσιολογικό να έχουμε μια κακή νύχτα ύπνου κάθε τόσο. Αλλά αν δεν περνάμε σταθερά από όλα αυτά τα στάδια κάθε βράδυ, μπορεί να οδηγηθούμε σε νοσηρές καταστάσεις. Ο μεσημεριανός ύπνος μπορεί να μας ξεκουράζει αλλά δεν λειτουργεί αντισταθμιστικά. Παρ’ όλο που μερικές ώρες ύπνου τη νύχτα και ένας υπνάκος κατά τη διάρκεια της ημέρας μπορεί να αθροίζουν συνολικά έξι ή περισσότερες ώρες, τα οφέλη για την υγεία δεν αθροίζονται με τον ίδιο τρόπο. Οι σύντομοι μεσημεριανοί ύπνοι διάρκειας μικρότερης των 90 λεπτών περιλαμβάνουν συνήθως μόνο τις ελαφρύτερες φάσεις του ύπνου και όχι τον βαθύ, αναζωογονητικό ύπνο που συνήθως έχουμε καθ’ όλη τη διάρκεια της νύχτας. Και ενώ οι μεσημεριανοί ύπνοι διάρκειας άνω των 90 λεπτών μπορεί να περιλαμβάνουν τον ευεργετικό βαθύ ύπνο, είναι πιθανότερο να μας αφήσουν μία αίσθηση ζάλης ή βάρους στο κεφάλι. Ορισμένοι ερευνητές έχουν διαπιστώσει ότι όσοι ξυπνούν από τη βαθύτερη φάση του κύκλου ύπνου είναι πιο πιθανό να κάνουν λάθη σε ερωτήσεις μαθηματικών από ό,τι όσοι ξυπνούν από τον ύπνο REM.
Υπάρχουν όμως ορισμένες περιπτώσεις όπου ο σύντομος ύπνος είναι χρήσιμος. Όταν δεν έχουμε κοιμηθεί καλά τη νύχτα, ο μεσημεριανός ύπνος μπορεί πράγματι να βοηθήσει στη βελτίωση του χρόνου αντίδρασης και της μνήμης. Αν συνήθως εργάζεστε κατά τη διάρκεια της ημέρας, ένας υπνάκος 20-30 λεπτών μπορεί να αποκαταστήσει την εγρήγορση, χωρίς να σας αφήσει ζαλισμένους ή να διαταράξει τον ύπνο της επόμενης νύχτας.
Ο μεσημεριανός ύπνος μπορεί επίσης να είναι ιδιαίτερα σημαντικός για όσους δεν έχουν σταθερό ημερήσιο πρόγραμμα, όπως πιλότοι αεροσκαφών, οδηγοί εμπορικών οχημάτων, γιατροί ή άλλοι εργαζόμενοι σε βάρδιες. Και ομοίως, μπορεί να βοηθήσει τους ηλικιωμένους, όταν η ανάγκη χρήσης του μπάνιου τη νύχτα διακόπτει τον ύπνο τους.
Αν διαπιστώσετε ότι χρειάζεστε έναν υπνάκο, φροντίστε να είναι σύντομος-όχι περισσότερο από 30 λεπτά- ώστε να μην επηρεάσει τον επόμενο νυχτερινό σας ύπνο. Είναι καλύτερο να κοιμόμαστε τα απογεύματα, όταν έχουμε μια φυσική ελάττωση της εγρήγορσης και τείνουμε να νιώθουμε υπνηλία. Αυτό καθιστά ευχερέστερη την επέλευση του ύπνου.
Αλλά αν είστε χρονίως κουρασμένοι ή έχετε πρόβλημα να βγάλετε την ημέρα χωρίς μεσημεριανό ύπνο, βάλτε στο πρόγραμμα την συμβουλή ενός ειδικού σε θέματα ύπνου.
Διάβασε ακόμα:
H μόλυνση της ατμόσφαιρας αυξάνει τον κίνδυνο κατάθλιψης και άγχους
Είναι ασφαλή και αποτελεσματικά τα φάρμακα που έχουν λήξει;
Αντιμετωπίζοντας το «Hangover», όταν έχεις να ξυπνήσεις για τη δουλειά
