Συμπεριφορική επίδραση του φαινομένου Peltzman μετά την πανδημία
Οι γιατροί αναφέρονται στο «Peltzman Effect» για να τονίσουν ότι οι άνθρωποι συμπεριφέρονται απρόσεκτα μετά την πανδημία, λόγω της αίσθησης ασφάλειας από τα εμβόλια. Καθώς όλο και περισσότερα άτομα εμβολιάζονται για την COVID-19, οι γιατροί προειδοποιούν ότι όλο και λιγότεροι εφαρμόζουν τα σημαντικά προληπτικά μέτρα, όπως η μάσκα, η ενδελεχής υγιεινή των χεριών και η σωστή κοινωνική απόσταση.
Συνειδητά ή μη, ακόμη και εκείνοι που δεν έχουν ακόμη εμβολιαστεί, ξεχνάνε τις μάσκες και τις αποστάσεις, γνωρίζοντας ότι «οι άλλοι» εμβολιάζονται. Καθώς ο αριθμός των πλήρως εμβολιασμένων ατόμων αυξάνεται, αυτό το φαινόμενο επιτείνεται λόγω της αίσθησης ασφάλειας ως προς την ανοσία της αγέλης, πολύ πριν πραγματικά επιτευχθεί η καθολική ανοσοποίηση του πληθυσμού. Όλα αυτά αποδίδονται στο γνωστό «φαινόμενο Peltzman», το οποίο οδηγεί τα άτομα στην παραμέληση της κατάλληλης για την πανδημία συμπεριφοράς τους επειδή τα εμβόλια εκλαμβάνονται ως το απόλυτο μέσο θωράκισης κατά της νόσου.
Το φαινόμενο Peltzman πήρε το όνομά του από τον Sam Peltzman, καθηγητή οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου, ο οποίος ισχυρίστηκε το 1975 ότι οι κανονισμοί για την ασφάλεια των αυτοκινητοδρόμων δεν μείωσαν τους θανάτους λόγω της προκύπτουσας συμπεριφορικά «αντιστάθμισης του κινδύνου». Στη δημοσίευσή του με τίτλο «Οι επιπτώσεις των κανονισμών ασφάλειας των αυτοκινήτων», ο Peltzman τεκμηρίωσε ότι αντιστάθμιση κινδύνου προκύπτει όταν οι άνθρωποι αναλαμβάνουν μεγαλύτερους κινδύνους κάθε φορά που αισθάνονται ότι προστατεύονται από ορισμένα μέτρα ασφαλείας. Έτσι, τεχνολογίες αποτροπής ατυχημάτων όπως οι ζώνες ασφαλείας και οι αερόσακοι κάνουν τους ανθρώπους να αισθάνονται ότι μπορούν να μειώσουν την προσοχή τους. Συνεπώς, το φαινόμενο Peltzman βασίζεται στην υπόθεση ότι οι άνθρωποι αντιδρούν στους κανονισμούς ασφαλείας υιοθετώντας άλλες επικίνδυνες συμπεριφορές, αντισταθμίζοντας έτσι τις ασφαλείς και συνετές συμπεριφορές. Ένα παράδειγμα είναι ο οδηγός που φοράει τη ζώνη ασφαλείας και ρυθμίζει τους καθρέφτες προσεκτικά, αλλά στη συνέχεια τρέχει υπερβολικά. Σίγουρος με τις ζώνες ασφαλείας και με τους καθρέφτες, αποκτά εσφαλμένη αίσθηση ασφάλειας που τον οδηγεί στην λανθασμένη πεποίθηση ότι η ταχύτητα δεν είναι τόσο επικίνδυνη. Ως εκ τούτου, το φαινόμενο προβλέπει ότι τα υποχρεωτικά μέτρα ασφαλείας αποφέρουν τελικά χαμηλότερο όφελος από το θεωρητικά αναμενόμενο.
Το φαινόμενο Peltzman εφαρμόζεται πλέον σε ένα ευρύ φάσμα τομέων όπως στα επικίνδυνα αθλήματα, σε συμπεριφορές που σχετίζονται με την υγεία και στις επενδύσεις. Η αναγνώριση και η κατανόηση του φαινομένου Peltzman είναι επομένως ζωτικής σημασίας για την ερμηνεία της συμπεριφοράς των ανθρώπων μετά την COVID-19. Επί του παρόντος έχουμε εμβόλια με αποτελεσματικότητα ~95%. Ενώ τα εμβόλια ελέγχουν την εξάπλωση της νόσου, τρία μέτρα που μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο προσβολής από τον κορωνοϊό, η μάσκα, το πλύσιμο των χεριών και οι αποστάσεις, πρέπει να εξακολουθούν να εφαρμόζονται. Ως αποτέλεσμα, τα οφέλη του εμβολιασμού στη μείωση της μετάδοσης του ιού θα μπορούσαν εν μέρει να μειωθούν από την επικινδυνότητα της συμπεριφοράς και τις λειψές προφυλάξεις των εμβολιασμένων ατόμων λόγω της αίσθησης μειωμένου ρίσκου.
Το φαινόμενο Peltzman στην ιατρική δεν περιγράφει απλώς την απρόβλεπτη τελική επίδραση μιας παρέμβασης, αλλά μια συγκεκριμένη αντισταθμιστική ανταπόκριση από τους ασθενείς σε μια αίσθηση ασφάλειας, συνειδητά ή ασυνείδητα καθοριζόμενη. Αν και το φαινόμενο έχει τεκμηριωθεί σε μεγάλο βαθμό εκτός ιατρικής, ο ρόλος του στην ιατρική παραμένει υποτιμημένος. Οι μελλοντικές μελέτες στην ιατρική θα πρέπει να προβλέπουν αντισταθμιστικές συμπεριφορές των ασθενών -με βάση τo φαινόμενο Peltzman- στην τεκμηρίωση των τελικών δεδομένων.
