Τελικά μπορούμε να αντέξουμε την αβεβαιότητα;
Αναπόφευκτα, ακόμα κι αν δεν μας αρέσει, κάποια πράγματα παραμένουν πέρα από τον δικό μας έλεγχο. «Λίγη αβεβαιότητα κάνει καλό σε όλους» ανέφερε χαρακτηριστικά ο H. A. Kissinger, αναδεικνύοντας τη δυναμική της αβεβαιότητας στην καθημερινότητά μας, αλλά και στη ζωή μας γενικότερα. Το πιο πρόσφατο παράδειγμα είναι αυτό της πανδημίας του COVID-19, καθώς σε σύντομο χρονικό διάστημα, με την ανεξέλεγκτη έκβαση της νόσου, μάθαμε ότι η ζωή μας μπορεί να αλλάξει σε μεγάλο βαθμό και αυτό μπορεί να γίνει μάλιστα εντελώς απρόβλεπτα και απροσδόκητα.
Ο υπερβολικός φόβος για το άγνωστο και η συνεχής αίσθηση αβεβαιότηταςγια το μέλλον, συνήθως προκαλούν μια σειρά από αρνητικές ψυχολογικές επιπτώσεις, όπως έντονο άγχος και ανησυχία, ενώ παράλληλα επηρεάζουν αρνητικά και τη συμπεριφορά μας. Ωστόσο, οι άνθρωποι δεν παύουν να επιδιώκουν την ασφάλεια και έτσι με κάθε ευκαιρία αναζητούν τρόπους να ανακτήσουν την «χαμένη» αίσθηση ελέγχου. Αυτό δυστυχώς δεν γίνεται πάντα με επιτυχία. Η ανησυχία, ενώ αρχικά φαίνεται ότι προσφέρει την προσδοκώμενη αίσθηση ελέγχου, σε υπερβολικό βαθμό μπορεί να οδηγήσει σε πανικό και απρόβλεπτα ξεσπάσματα. Πολλές φορές αναμασώντας τα χειρότερα πιθανά σενάρια, ενισχύουμε την ψευδαίσθηση ότι έχουμε προετοιμαστεί καλά, ώστε να αποφύγουμε τις όποιες δυσάρεστες εκπλήξεις μπορεί να προκύψουν στο μέλλον. Αυτό μπορεί να μας οδηγήσει τελικά σε ένα μαραθώνιο αρνητικών σκέψεων που ενισχύουν τη δυσφορία και μας «ακινητοποιούν» ψυχικά. Οι άνθρωποι που δεν αντέχουν την αβεβαιότητα, συχνά καταναλώνουν πολύτιμο χρόνο και ενέργεια σε πρακτικές που ναι μεν αισθάνονται ότι κατευνάζουν τις αρνητικές τους σκέψεις, αλλά τελικά είναι πολύ επιβαρυντικές. Μπορεί για παράδειγμα να επενδύουν σε συμπεριφορές ανακούφισης που τελικά κουράζουν το στενό τους περιβάλλον (π.χ. έντονη ανάγκη επιβεβαίωσης και γκρίνια) ή να ταλαιπωρούνται από ψυχοσωματικά συμπτώματα.
Τι μπορούμε να κάνουμε για να ενισχύσουμε την ανοχή μας στην αβεβαιότητα;
• Εστιάζουμε την προσοχή μας σε όσα βρίσκονται πραγματικά υπό τον έλεγχό μας. Για παράδειγμα τώρα, ενώ δεν μπορούμε να ελέγξουμε την έκβαση του ιού, μπορούμε να προστατεύσουμε τον εαυτό μας υιοθετώντας κατάλληλα μέτρα υγιεινής και να εστιάσουμε περισσότερο σε όσα μπορούμε να κάνουμε οι ίδιοι για να νιώσουμε ασφαλείς.
• Εστιάζουμε την προσοχή μας στο παρόν. Η αβεβαιότητα επικεντρώνεται συχνά στις ανησυχίες για το μέλλον και μπορεί λανθασμένα τα προβλήματα να μεγεθύνονται στο μυαλό μας και αυτό να μας απομακρύνει απ’ το να βρούμε λύσεις που έχουν νόημα και μπορούν να γίνουν πράξη. Αντί να προσπαθούμε να προβλέψουμε τι μπορεί να συμβεί, είναι πιο αποδοτικό να στρέφουμε την προσοχή μας σε αυτό που συμβαίνει την κάθε στιγμή. Κάθε φορά που εστιάζουμε την προσοχή μας στο παρόν, ενισχύεται μια νέα ψυχική συνήθεια που μπορεί να μας βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε καλύτερα την αβεβαιότητα στη ζωή μας.
• Εστιάζουμε σε τεχνικές χαλάρωσης για να μειώσουμε το άγχος μας. Η άσκηση/άθληση είναι αποτελεσματική συνήθεια κατά του άγχους. Ακόμα, δεν ξεχνάμε ότι η υπερβολική ανησυχία και αβεβαιότητα μπορούν να διαταράξουν τον ύπνο μας – όπως επίσης και ότι η έλλειψη ποιοτικού ύπνου μπορεί να προκαλέσει επιπλέον άγχος, επομένως προσπαθούμε να κρατάμε μια σταθερή ρουτίνα ύπνου.
Φυσικά, όλες οι περιστάσεις είναι διαφορετικές και τελικά ίσως διαπιστώσουμε ότι σε ορισμένες περιπτώσεις το μόνο που μπορούμε να ελέγξουμε είναι η στάση και η συναισθηματική μας ανταπόκριση. Οι άνθρωποι διαφέρουν στην ικανότητα να διαχειρίζονται το αίσθημα της ανασφάλειας και της αβεβαιότητας. Οι προσωπικές μας επιλογές σε απλά καθημερινά ζητήματα όμως μπορεί να κάνουν τη διαφορά. Μια αισιόδοξη στάση ζωής είναι πιθανώς το κλειδί για να μπορούμε να αντέξουμε και να ανεχτούμε όσο γίνεται καλύτερα όλα αυτά που δεν μπορούμε τελικά να ελέγξουμε.
