Τι είναι το κλιματικό άγχος και ποιους επηρεάζει;
Το άγχος για το κλίμα είναι ένα σύνολο συναισθημάτων που μπορεί να βιώσει κάποιος όταν συνειδητοποιήσει την πλήρη έκταση της κλιματικής και ευρύτερης οικολογικής κρίσης. Όπως υποδηλώνει ο όρος, το άγχος είναι σίγουρα μια πτυχή του, αλλά συνοδεύεται και από άλλα συναισθήματα όπως η θλίψη, η οργή, η αδυναμία, η απελπισία. Το άγχος για το κλίμα ή άγχος για την κλιματική αλλαγή ή οικολογικό άγχος οφείλεται στη συνειδητοποίηση του αρνητικού αντίκτυπου που έχουν οι ανθρώπινες πρακτικές στο περιβάλλον. Η Αμερικανική Ένωση Ψυχολόγων (APA) περιγράφει το οικολογικό άγχος ως “τον χρόνιο φόβο για περιβαλλοντική καταστροφή που προέρχεται από την παρατήρηση των φαινομενικά αμετάκλητων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και τη συναφή ανησυχία για το μέλλον του ατόμου και των επόμενων γενεών”. Η APA, λοιπόν, θεωρεί ότι η εσωτερίκευση των μεγάλων περιβαλλοντικών προβλημάτων που πλήττουν τον πλανήτη μας μπορεί να έχει ψυχολογικές συνέπειες ποικίλης σοβαρότητας σε ορισμένους ανθρώπους.
Η πρώτη λεπτομερής μελέτη του κλιματικού άγχους στον ενήλικο πληθυσμό του Ηνωμένου Βασιλείου δείχνει ότι, ενώ τα ποσοστά είναι σήμερα χαμηλά, οι φόβοι των ανθρώπων για το μέλλον του πλανήτη μπορεί να αποτελέσουν σημαντικό κίνητρο για δράση όσον αφορά την προσαρμογή του τρόπου ζωής μας ώστε να γίνει πιο φιλικός προς το περιβάλλον.
H έμφαση που δίδεται στις μέρες μας στην κλιματική αλλαγή μέσω της διαρκούς προβολής στα μέσα μαζικής ενημέρωσης πυροδοτεί παθολογίες που σχετίζονται με την ψυχική υγεία. Για παράδειγμα, οι ειδήσεις που χρησιμοποιούν υπερβολική φρασεολογία για να ανακοινώσουν τις κλιματικές εξελίξεις (π.χ. φονική πυρκαγιά, άλλη μία καταστροφική πλημμύρα) μπορεί να προκαλέσουν ανησυχητικά συμπτώματα. Το οικολογικό άγχος δεν επηρεάζει όλους εξίσου. Στην πραγματικότητα, τείνει να είναι πιο διαδεδομένο μεταξύ των ανθρώπων που είναι περισσότερο ευαισθητοποιημένοι για την προστασία του περιβάλλοντος. Τα συμπτώματα ποικίλουν από άγχος, ευερεθιστότητα ή θλίψη, βαθύ θυμό για τους κατέχοντες θέσεις ευθύνης (π.χ. κυβερνήσεις ή εταιρείες πετρελαίου) και δεν αναλαμβάνουν δράση, έως ένα διάχυτο αίσθημα μουδιάσματος. Επίσης, είναι αρκετά συνηθισμένο οι πάσχοντες από οικολογικό άγχος, να επιδίδονται σε καθημερινή καταστροφολογία και να εκφράζουν έντονο αίσθημα ενοχής για την κατάσταση του πλανήτη.
Μια πρόσφατη έρευνα του 2021 από το Yale έδειξε ότι το 70% εκατό των Αμερικανών ανησυχούν τόσο για την υπερθέρμανση του πλανήτη ώστε να παρουσιάζουν ήπια συμπτώματα άγχους ή/και κατάθλιψης.
Αμφιλεγόμενες έρευνες εντείνουν το πρόβλημα κορυφώνοντας την ανησυχία για το μέλλον του πλανήτη επηρεάζοντας ακόμη και τον οικογενειακό προγραμματισμό των ανθρώπων. Πρόσφατη μελέτη του 2017 αναφέρει ότι ένας από τους τέσσερις πιο αποτελεσματικούς τρόπους για να μειωθεί το προσωπικό αποτύπωμα άνθρακα είναι η απόκτηση λιγότερων παιδιών! Εύκολα γίνεται κατανοητό ότι η υπερβολή και η ακραία παρουσίαση της κλιματικής αλλαγής, αντί να ευαισθητοποιεί και να παρακινεί τους πολίτες να δράσουν προφυλακτικά για το κλίμα, καταλήγει να επιβαρύνει ψυχικά κάποιους ανθρώπους.
Το θέμα της κλιματικής αλλαγής είναι πολυσύνθετο και η λύση του στηρίζεται κυρίως στους επιστήμονες. Φαίνεται ότι για την αντιμετώπισή του φαινομένου πλέον χρειάζεται να συνεισφέρουν και οι ειδικοί ψυχικής υγείας.
Διάβασε ακόμα:
