To κίνητρο του φόβου
Τι θα απαντούσατε αν σας ρωτούσε κάποιος “Τι θα έκανες αν δεν φοβόσουν;”
Ο φόβος είναι ένα ισχυρό και πρωτόγονο ανθρώπινο συναίσθημα, μέρος της ανθρώπινης εμπειρίας. Μας προειδοποιεί για την παρουσία κινδύνου ή απειλής (είτε ο κίνδυνος είναι πραγματικός είτε ψυχολογικός). Σε εξελικτικό επίπεδο ο φόβος έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς παλιότερα, που η ζωή ήταν επικεντρωμένη στην επιβίωση, λειτουργούσε προστατευτικά. Η κύρια λειτουργία του φόβου, όπως και του άγχους, είναι να προκαλούν σήματα κινδύνου και τις κατάλληλες προσαρμοστικές αντιδράσεις. Η συμπεριφορά δεν τελείται τυχαία, αλλά υποκινείται από τις πεποιθήσεις και τα συναισθήματά μας. Ο φόβος επομένως μπορεί να λειτουργήσει τόσο ως εμπόδιο όσο και ως κίνητρο απαιτώντας ενίοτε μία λεπτή ισορροπία μεταξύ των δύο.
Αναπόφευκτα όλοι μας έχουμε κάποια κίνητρα που σχετίζονται με τον φόβο. Η παρακίνηση που βασίζεται στον φόβο, ονομάζεται αρνητική παρακίνηση και συνδέεται με την ανάγκη του ατόμου να ενεργήσει με τον κατάλληλο τρόπο ώστε να αποφύγει κάποιες αρνητικές συνέπειες, π.χ. φοβάμαι για την υγεία μου και έτσι διατηρώ έναν ισορροπημένο τρόπο ζωής/ διατροφής. Με άλλα λόγια ο φόβος του να οδηγηθούμε σε μια χειρότερη κατάσταση μπορεί να μας παρακινήσει να αναλάβουμε θετική δράση προς το αποτέλεσμα που θέλουμε. Τα κίνητρα που βασίζονται στη δύναμη του φόβου ονομάζονται αρνητικά κίνητρα.
Στο εργασιακό περιβάλλον πολλές φορές οι ανώτεροι τείνουν να χρησιμοποιούν τόσο τον φόβο όσο και την αρνητική παρακίνηση ως κίνητρα για να φέρουν τα επιθυμητά για την εταιρεία αποτελέσματα. Η τάση για ταχεία συμμόρφωση είναι ο λόγος για τον οποίο ο φόβος χρησιμοποιείται τόσο συχνά. Εάν ένας εργαζόμενος γνωρίζει ότι πρέπει να επιτύχει συγκεκριμένους στόχους για να διατηρήσει τη θέση του, θα έχει ισχυρό κίνητρο να τους επιτύχει. Είναι ωστόσο αμφίβολο κατά πόσο τα κίνητρα που βασίζονται στον φόβο είναι βιώσιμα. Όταν ο φόβος χρησιμοποιείται ως κίνητρο, οι άνθρωποι καταλήγουν να προσπαθούν να ξεφύγουν ή να αποφύγουν τις δύσκολες καταστάσεις. Οι εργαζόμενοι που εκφοβίζονται ή παρακινούνται από τον φόβο δεν επικεντρώνονται στο να κάνουν το καλύτερο δυνατό, αλλά στο να μην κάνουν λάθη, και αν κάνουν λάθη, θα κάνουν ό,τι μπορούν για να τα αποκρύψουν. Παράλληλα, εστιάζουν στα άμεσα αποτελέσματα αντί να αναπτύσσουν μακροπρόθεσμες στρατηγικές και να εξελίσσονται.
Ο συχνός και μακροχρόνιος φόβος παραλύει τους ανθρώπους και τελικά οδηγεί στο ακριβώς αντίθετο από το επιθυμητό αποτέλεσμα. Μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη διαδικασία της σκέψης και της λήψης αποφάσεων, αφήνοντάς μας επιρρεπείς σε έντονα συναισθήματα και παρορμητικές αντιδράσεις, σταδιακά δε επηρεάζει τόσο την ευημερία όσο και την υγεία μας.
“Ο Fannius, θέλοντας να γλυτώσει από τον εχθρό, έδωσε τέλος στη ζωή του. Και ερωτώ: δεν είναι τρέλα να αυτοκτονείς επειδή φοβάσαι μην πεθάνεις;” – Marcus Valerius Martialis
Διάβασε ακόμα:
Το φαινόμενο της αυτοεκπληρούμενης προφητείας στις επιχειρήσεις
Το φαινόμενο“Hangry” στην εργασιακή καθημερινότητα
