Τα 6 καπέλα της σκέψης είναι ένα μοντέλο που δημιουργήθηκε από τον Edward de Bono, έναν πολυπράγμονα επιστήμονα, ο οποίος περιέγραψε το μοντέλο στο ομώνυμο βιβλίο του το 1985. Έκτοτε η τεχνική εφαρμόζεται είτε σε ατομικό επίπεδο είτε σε επίπεδο ομάδας, από όσους θέλουν να είναι επιτυχημένοι στην εργασία τους και να αποδίδουν στη λήψη αποφάσεων. Σύμφωνα με το μοντέλο κάθε προοπτική είναι χρήσιμη, αλλά χρειάζεται εξάσκηση και όχι ταλέντο για να μπορείς να συνεκτιμήσεις όλες τις προοπτικές. Η τεχνική των 6 καπέλων είναι ένα πολύτιμο εργαλείο που επιτρέπει στον καθένα από εμάς να μη σκέφτεται μονοδιάστατα και παράλληλα να εμπλουτίζει τη δημιουργικότητά του, χωρίς να αγνοεί τις αρνητικές συνέπειες μιας λάθος απόφασης.
Κάθε καπέλο σκέψης αναφέρεται σε μία διαφορετική τεχνική λήψης αποφάσεων και επίλυσης προβλημάτων. Κανένα καπέλο δεν υπερτερεί και όλα είναι εξίσου χρήσιμα και σημαντικά κατά τη διαδικασία αντιμετώπισης μιας πρόκλησης.
• Άσπρο καπέλο: περιέχει όλα τα διαθέσιμα δεδομένα του προβλήματος. Επικεντρωθείτε στις πληροφορίες που έχετε, αναλύστε αυτά που ήδη ξέρετε, προσπαθώντας να απομονώσετε λάθη του παρελθόντος και να καλύψετε τα κενά.
• Κόκκινο καπέλο: στο κόκκινο καπέλο κυριαρχεί η διαίσθηση και το συναίσθημα. Ακολουθείτε μία πορεία προς τη λήψη της απόφασης η οποία καθοδηγείται από το ένστικτο. Σκεφτείτε πώς θα ένιωθαν άλλοι στη θέση σας και προσπαθήστε να καταλάβετε τις αντιδράσεις των άλλων οι οποίοι στηρίζονται περισσότερο στη λογική.
• Μαύρο καπέλο: αυτό το καπέλο περιέχει όλες τις πιθανές αρνητικές συνέπειες μιας απόφασης. Τι μπορεί να πάει στραβά; Τι θα συμβεί αν δεν λειτουργήσει το σχέδιο; Είναι πολύ σημαντικό γιατί σας βοηθά να αναγνωρίσετε τις αδυναμίες ενός πλάνου και να τις διορθώσετε. Με το καπέλο της μαύρης σκέψης προετοιμάζεστε για οποιοδήποτε εμπόδιο παρουσιαστεί στον δρόμο σας και έχετε το πλεονέκτημα του plan B.
• Κίτρινο καπέλο: με το κίτρινο καπέλο γεμίζετε αισιοδοξία και εστιάζετε στα θετικά της απόφασης. Το κίτρινο καπέλο είναι ο σύμμαχός σας, βοηθώντας να διατηρήσετε ακμαίο το ηθικό σας καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδρομής. Με το κίτρινο καπέλο απλά δεν σταματάτε, παρόλο που φοβάστε.
• Πράσινο καπέλο: το πράσινο καπέλο είναι το καπέλο της δημιουργικότητας και της καινοτομίας. Είναι γεμάτο ιδέες και δεν επιδέχεται κριτικής. Οτιδήποτε περνάει από το μυαλό σας, αποτελεί μία εναλλακτική οπτική του προβλήματος και ενισχύει την ευελιξία στη σκέψη. Όλες οι ιδέες ακόμα και αυτές που φαίνονται αστείες ή ακραίες είναι χρήσιμες, γιατί κινητοποιούν τη φαντασία και ανοίγουν τους ορίζοντες.
• Μπλε καπέλο: αυτό το καπέλο αντιπροσωπεύει τη διαδικασία ελέγχου της σκέψης. Το χρειάζεστε για να αντιμετωπίσετε τις δυσκολίες και να καθοδηγήσετε το μυαλό σας από το ένα καπέλο στο άλλο, βγάζοντας συμπεράσματα και αξιολογώντας την ορθότητα των εκτιμήσεών σας. Το μπλε καπέλο θα σας ανακατευθύνει στο πράσινο καπέλο, όταν έχετε στερέψει από ιδέες ή στο κίτρινο καπέλο, όταν έχετε χάσει τον ενθουσιασμό σας.
Στην ομαδική εφαρμογή του μοντέλου κάθε μέλος της ομάδας συμμετέχει σαν να φοράει ένα συγκεκριμένο καπέλο. Με αυτόν τον τρόπο ακούγονται όλες οι απόψεις και διερευνώνται όλες οι προοπτικές, βοηθώντας την ομάδα να καταλήξει σε ένα ασφαλές συμπέρασμα.
Ψυχολογία και εργασία
