Το σύνδρομο των βραβείων απλής συμμετοχής
Τα περισσότερα παιδιά συμμετέχουν σε διάφορους διαγωνισμούς ή αγώνες στους οποίους είτε λάβουν μία από τις πρώτες θέσεις είτε όχι θα λάβουν όλα κάποιο τρόπαιο. Είναι σύνηθες πλέον σε όλα τα παιδιά να απονέμονται τρόπαια απλής συμμετοχής … είναι πραγματικά αυτό το μήνυμα που θέλουμε να στείλουμε; Tα νέα αυτά άτομα μετατρέπονται σε ενεργούμενα μιας ναρκισσιστικής κουλτούρας αυτοθαυμασμού, της οποίας χαρακτηριστικό είναι ο φόβος της αποτυχίας (των γονέων τους). Για να προφυλάξουν αυτά τα ευαίσθητα «εγώ» από την αντιμετώπιση της μετριότητας και της αποτυχίας, οι γονείς τους τα εντάσσουν σε ομάδες ποδοσφαίρου και μπάσκετ και σε άλλες δραστηριότητες, κατά τις οποίες όλοι παίρνουν τελικά ένα τρόπαιο ανεξάρτητα από το ταλέντο, την προσπάθεια, το επίτευγμα ή την πραγματική νίκη επί της άλλης ομάδας.
Οι σπουδαίοι προπονητές πιστώνονται υπομονή και αφοσίωση. Συμβουλεύουν και ενθαρρύνουν τα παιδιά να διασκεδάσουν και να συμμετάσχουν, κάτι που εκτιμάται. Aδιακρίτως, στο τέλος της σεζόν, δίδονται κύπελλα σε πεντάχρονα για απλή συμμετοχή. Παλαιότερα, ένα τρόπαιο σήμαινε κάτι -συμβόλιζε τη νίκη. Η κατάκτηση του σήμαινε ότι κάποιος εργάστηκε σκληρότερα από κάποιον άλλο και είχε την καλύτερη απόδοση. Με άλλα λόγια, το κέρδισε γιατί το άξιζε. Η απονομή ενός μεταλλίου ως μέλους της νικητήριας ομάδας επιβράβευε την προσπάθεια συνεργασίας για τον κοινό στόχο. Άραγε τι μήνυμα προσλαμβάνουν τα σημερινά παιδιά όταν αποκτούν κύπελλα απλής συμμετοχής;
Στη βάση αυτού του συνδρόμου υπάρχει ένα ουσιαστικό πρόβλημα που αφορά πολλούς προπονητές και γονείς. Εκείνοι που δεν αναγνωρίζουν κάποιο πρόβλημα στην όλη υπόθεση ενδεχομένως πάσχουν από…..«δικαιωματισμό». Η αρνητική επίπτωση αυτού είναι ότι ο συμμετέχων σε μια αθλητική ή άλλη δραστηριότητα, αφιερώνοντας προσπάθεια, χρόνο, προσοχή και υπομονή, μπορεί να αποκτήσει την –εσφαλμένη- πεποίθηση ότι οπωσδήποτε τελικά δικαιούται μια ανταμοιβή. Τα άτομα που διαπαιδαγωγούνται σε αυτά τα πλαίσια έχουν αυξημένη πιθανότητα να διερωτώνται πλέον σε τακτική βάση στη ζωή τους: «τι έχω να κερδίσω από αυτό που κάνω;». Εάν θέλουμε να μεγαλώσουμε παιδιά που συμμετέχουν σε αθλητικές, επαγγελματικές ή κοινωνικές εκδηλώσεις με αυτήν και μόνο την μονοσήμαντη προοπτική, ίσως τα βραβεία συμμετοχής να μην φτάνουν! Μάλλον θα πρέπει να θεσπίσουμε «βραβεία κατανάλωσης οξυγόνου». Ίσως πρέπει να αρχίσουμε να επιβραβεύουμε τα παιδιά που παραμένουν ξύπνια κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων!
Τα πεντάχρονα είναι πολύ μικρά για να αντιληφθούν το πνεύμα του ανταγωνισμού. Δεν έχει νόημα. Οι κατάλληλες συνθήκες εξοικείωσής τους με το παιχνίδι είναι αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία. Ο καλύτερος τρόπος να τονίσουμε σε ένα παιδί την αξία της συμμετοχής είναι με μια αθλητική φανέλα και ίσως με μια μπάλα, ή μια απλή βεβαίωση. Ας αφήσουμε τα κύπελλα και τα μετάλλια στις μικρές ηλικίες και ας τα κρατήσουμε για τους πραγματικούς νικητές στις μεγαλύτερες ηλικίες. Για εκείνους που δεν κερδίζουν, το δίδαγμα ας είναι η μεγαλύτερη προσπάθεια την επόμενη φορά. Ας μειώσουμε τις προσδοκίες των παιδιών μας σχετικά με την ύπαρξη «δικαιώματος στην επιβράβευση» και ας στείλουμε ένα σαφές μήνυμα: αν θέλετε ένα τρόπαιο, πρέπει να το κερδίσετε με την αξία σας.
Οι διαρκείς έπαινοι είναι λάθος. Μελετώντας στα παιδιά τους μηχανισμούς αντιμετώπισης δυσκολιών και ανθεκτικότητας, οι ερευνητές πιστεύουν ότι οι υπερβολικοί έπαινοι μάλλον οδηγούν σε λιγότερο ανθεκτικά παιδιά. Η αναγνώριση των καθημερινών επιτευγμάτων των παιδιών πιθανότατα έχει αρνητικές απώτερες επιπτώσεις στο κίνητρό τους να εργαστούν και να μοχθήσουν στη ζωή. Οι γονείς πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι δεν προσφέρουν στα παιδιά τους τίποτα, όταν με το παραμικρό τους λένε πόσο λαμπρά και ταλαντούχα είναι. Φυσικά, δεν πρέπει να αποθαρρύνουμε εντελώς τον εγκωμιασμό των παιδιών, αλλά πρέπει να τον επικεντρώσουμε περισσότερο στην προσέγγισή τους σε δύσκολες εργασίες, στην ειλικρινή τους προσπάθεια και στην ικανότητά τους να αναλύουν, να συγκεντρώνονται και να βρίσκουν λύσεις.
Αντί για μετάλλια συμμετοχής για όλους, ίσως η εμπέδωση στους συμμετέχοντες μερικών μαθημάτων πραγματικής ζωής θα έχει πιο μακροχρόνια αξία: Η ζωή δεν είναι δίκαιη -συνηθίστε το! Ο κόσμος θα αναμένει να πετύχετε κάτι πριν νιώσετε καλά για τον εαυτό σας. Αν νομίζετε ότι ο δάσκαλός σας είναι σκληρός, περιμένετε μέχρι να γνωρίσετε το αφεντικό. Σε ορισμένα σχολεία έχουν καταργήσει τους βαθμούς αποτυχίας και δίνουν όσες ευκαιρίες θέλουν τα παιδιά μέχρι να βρουν τη σωστή απάντηση. Αυτό δεν έχει καμία σχέση με οτιδήποτε στην πραγματική ζωή. Η ζωή δεν χωρίζεται σε εξάμηνα. Δεν παίρνετε άδεια όλα τα καλοκαίρια και οι εργοδότες ενδιαφέρονται για την επίδοσή και την παραγωγικότητά σας και όχι για το πώς αισθάνεστε για τον εαυτό σας! Η τηλεόραση δεν έχει καμία σχέση με την πραγματική ζωή. Στην πραγματική ζωή, οι άνθρωποι πρέπει όντως να αφήσουν το καφενείο και να πάνε στη δουλειά. Το σύγχρονο σχολείο του συνδρόμου του «δικαιωματισμού» μπορεί να έχει καταργήσει την διάκριση νικητών και ηττημένων, η πραγματική ζωή όμως έχει αντίθετη γνώμη!
