Το βιολογικό υπόστρωμα του έρωτα
Ο έρωτας διαπερνά κάθε πτυχή της ζωής και αποτελεί πηγή έμπνευσης για αμέτρητα έργα τέχνης έχοντας παράλληλα επίδραση στην ψυχική και σωματική μας κατάσταση. Μια “ραγισμένη καρδιά” ή μια αποτυχημένη σχέση μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες, πολλές φορές τόσο βαθιές που μπορούν ακόμη και να επισπεύσουν τον θάνατο. Χωρίς σχέσεις αγάπης, οι άνθρωποι αποτυγχάνουν να ευδοκιμήσουν, ακόμη και αν ικανοποιούνται όλες οι άλλες βασικές τους ανάγκες.
Ως εκ τούτου, η αγάπη και ο έρωτας δεν είναι απλώς συναισθήματα αλλά βιολογικές διαδικασίες που είναι δυναμικές και αμφίδρομες σε πολλές διαστάσεις. Οι κοινωνικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ των ατόμων, για παράδειγμα, πυροδοτούν γνωστικές και σωματικές διεργασίες που επηρεάζουν τη συναισθηματική τους κατάσταση. Με τη σειρά τους, αυτές οι αλλαγές επηρεάζουν τις μελλοντικές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις. Ομοίως, η διατήρηση ερωτικών σχέσεων απαιτεί συνεχή ανατροφοδότηση μέσω αισθητηριακών και γνωστικών συστημάτων- το σώμα αναζητά την αγάπη και ανταποκρίνεται συνεχώς στην αλληλεπίδραση με αγαπημένα πρόσωπα ή στην απουσία τέτοιας αλληλεπίδρασης.
Αν και υπάρχουν αποδείξεις για τη θεραπευτική δύναμη της αγάπης, μόλις πρόσφατα η επιστήμη έστρεψε την προσοχή της στην παροχή μιας φυσιολογικής εξήγησης. Η μελέτη της αγάπης, στο πλαίσιο αυτό, προσφέρει εικόνα για πολλά σημαντικά θέματα, όπως η βιολογική βάση των διαπροσωπικών σχέσεων και το γιατί και πώς οι διαταραχές στους κοινωνικούς δεσμούς έχουν τόσο διάχυτες συνέπειες στη συμπεριφορά και τη φυσιολογία. Ορισμένες από τις απαντήσεις θα βρεθούν στις αυξανόμενες γνώσεις μας για τους νευροβιολογικούς και ενδοκρινολογικούς μηχανισμούς της κοινωνικής συμπεριφοράς και της διαπροσωπικής δέσμευσης.
Συναισθηματικοί δεσμοί μπορούν επίσης να δημιουργηθούν σε περιόδους ακραίας πίεσης, ιδίως όταν η επιβίωση ενός ατόμου εξαρτάται από την παρουσία και την υποστήριξη ενός άλλου. Υπάρχουν επίσης ενδείξεις ότι η ωκυτοκίνη απελευθερώνεται ως απάντηση σε έντονα στρεσογόνες εμπειρίες, λειτουργώντας ενδεχομένως ως ορμονική “ασφάλεια” έναντι του συντριπτικού στρες. Η ωκυτοκίνη μπορεί να συμβάλλει στη σταθεροποίηση των ερωτικών σχέσεων και στη διασφάλιση ότι, σε περιόδους ανάγκης, θα αναζητήσουμε και θα λάβουμε υποστήριξη από τους άλλους.
H ωκυτοκίνη δεν είναι το μοριακό ισοδύναμο της αγάπης. Είναι απλώς ένα σημαντικό συστατικό ενός πολύπλοκου νευροχημικού συστήματος που επιτρέπει στον οργανισμό να προσαρμόζεται σε καταστάσεις υψηλής συναισθηματικής φόρτισης. Τα συστήματα που είναι απαραίτητα για τις αμοιβαίες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις περιλαμβάνουν εκτεταμένα νευρωνικά δίκτυα μέσω του εγκεφάλου και του αυτόνομου νευρικού συστήματος, τα οποία είναι δυναμικά και μεταβάλλονται συνεχώς κατά τη διάρκεια της ζωής ενός ατόμου. Γνωρίζουμε επίσης ότι οι ιδιότητες της ωκυτοκίνης δεν είναι προκαθορισμένες ή σταθερές. Οι κυτταρικοί υποδοχείς της ωκυτοκίνης ρυθμίζονται από άλλες ορμόνες και επιγενετικούς παράγοντες. Αυτοί οι υποδοχείς αλλάζουν και προσαρμόζονται με βάση τις εμπειρίες της ζωής. Τόσο η ωκυτοκίνη όσο και η εμπειρία της αγάπης αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου. Παρά τους περιορισμούς, η νέα γνώση των ιδιοτήτων της ωκυτοκίνης έχει αποδειχθεί χρήσιμη για την εξήγηση αρκετών αινιγματικών χαρακτηριστικών του έρωτα.
Φυσικά, η ωκυτοκίνη δεν δρα μόνη της. Η απελευθέρωση και οι δράσεις της εξαρτώνται από πολλές άλλες νευροχημικές ουσίες, συμπεριλαμβανομένων των ενδογενών οπιοειδών και της ντοπαμίνης. Ιδιαίτερα σημαντικές για τον κοινωνικό δεσμό είναι οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ της ωκυτοκίνης και ενός συγγενικού πεπτιδίου, της βαζοπρεσίνης. Τα συστήματα που ρυθμίζονται από την ωκυτοκίνη και τη βαζοπρεσίνη είναι μερικές φορές πλεονάζοντα. Η ωκυτοκίνη και η βαζοπρεσίνη έχουν κοινές λειτουργίες, αλλά δεν είναι πανομοιότυπες στις δράσεις τους. Οι συγκεκριμένοι συμπεριφορικοί ρόλοι της ωκυτοκίνης και της αγγειοπιεστίνης είναι ιδιαίτερα δύσκολο να διαλευκανθούν, επειδή αποτελούν συστατικά ενός ολοκληρωμένου νευρωνικού δικτύου με πολλά σημεία τομής. Επιπλέον, τα γονίδια που ρυθμίζουν την παραγωγή της ωκυτοκίνης και της αγγειοπιεστίνης βρίσκονται στο ίδιο χρωμόσωμα, επιτρέποντας ενδεχομένως τη συντονισμένη σύνθεση ή απελευθέρωση αυτών των πεπτιδίων. Και τα δύο πεπτίδια μπορούν να συνδεθούν και να έχουν ανταγωνιστική ή αγωνιστική δράση στους υποδοχείς του άλλου.
Αν και η έρευνα σχετικά με τους μηχανισμούς μέσω των οποίων η αγάπη μας προστατεύει από το στρες και τις ασθένειες βρίσκεται σε νηπιακό στάδιο, η γνώση αυτή θα αυξήσει τελικά την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο τα συναισθήματά μας επηρεάζουν τη σωματική και ψυχική μας υγεία.
Διάβασε ακόμα:
Τα τρία βασικά στυλ διαμεσολάβησης
Οι πρωινοί τύποι παρουσιάζουν υψηλότερη λεκτική νοημοσύνη
